Атыраудағы әлеуметтік нысандар​: 2025 жылғы ірі құрылыс жобалары

Атырауда әлеуметтік маңызы бар нысандар бойынша баспасөз туры өтті. Бағдарламаға 20 нысан енгізілгенімен, соның 11-і ғана көрсетілді. Журналистер қала мен қала маңындағы бірнеше мектепті, емхананы, спорт кешендерін және мәдениет орындарын аралады.

Көп нысандар әлі салынып жатыр немесе жөндеуден өтуде. Журналистермен бірге Атырау облысы әкімінің орынбасары Жасұлан Бисембиев, құрылыс басқармасының басшысы Нұрберген Құсаинов және басқа да мамандар жүрді.

«АЖ» анықтамасы

2025 жылға Атырау облысының жалпы бюджеті шамамен 980 млрд теңгені құрайды. Соның 231,5 млрд теңгесі инфрақұрылымды дамытуға бағытталған. Әкімдік мәліметінше, өңірде құрылыс, тұрғын үй-коммуналдық шаруашылықты дамыту және автожолдар басқармалары үйлестіретін 470-тен астам жоба жүзеге асып жатыр.

Баспасөз туры аясында журналистерге республикалық және облыстық бюджет есебінен қаржыландырылатын нысандар көрсетілді. Жобаларға бөлінетін қаражат үлесі әр нысанға қарай әртүрлі.

– Барлық нысан уақытында тапсырылып жатыр ма? – деп сұрады «АЖ» тілшісі облыс әкімінің орынбасарынан.

– Жоқ, әрине. Әдеттегідей, мәселе көп, – деп жауап берді Жасулан Бисембиев. – Бірақ былтырдан бастап мемлекеттік сатып алулар туралы заңнамаға өзгерістер енгізілді. Қазір біртіндеп жергілікті мердігерлер көбейіп жатыр. Кездейсоқ компаниялар азайды. Бұл – 2023 жылдың соңынан бастап енгізілген жаңа рейтинг-балл жүйесінің нәтижесі. Енді жеңімпаздарды конкурстық комиссия емес, жасанды интеллектке негізделген жүйе анықтайды. Ол компанияның салық тәртібін, тіркелген мүлкін және басқа да көрсеткіштерін бағалайды.

Былтырдан бері барлық құрылыс-монтаж жұмыстары дәл осы автоматтандырылған жүйе арқылы, комиссияның қатысуынсыз, анықталып келеді.

Облыс әкімі орынбасарының айтуынша, мемлекеттік жобаларға бұрын ірі мұнай жобаларында, соның ішінде Теңізді кеңейту жобасында жұмыс істеген компаниялар да тартыла бастаған.

— Бұл – халықаралық стандарттарды білетін, сапалы құрылыс жүргізе алатын компаниялар. Бұл – жақсы үрдіс, — деді ол.

Еркінқаладағы музыка мектебі

БАҚ өкілдері барған алғашқы нысан – Еркінқала ауылындағы музыка мектебі болды. 150 оқушыға арналған бұл оқу орнының құрылысы 2025 жылдың қазан айында аяқталады деп жоспарланған. Құрылыс жұмыстары биыл наурызда басталды, қазіргі таңда 30%-ы орындалған. Жоба құны – 1 млрд 267 млн теңге.

Құрылыста негізінен жергілікті материалдар қолданылып жатыр, ал жабдықтар – шетелдік. Мысалы, ресейлік жылыту қазандығы орнатылады. Нысанның кепілдік мерзімі – екі жыл.

Тапсырыс беруші – құрылыс басқармасы, ал мердігер – «ЕламанОйл» ЖШС. Компания директорының орынбасары Аманжол Құспановтың айтуынша, олар жайлы мектептер салып көрген және барлық нысанды уақытында тапсырып келген.

Еркінқала ауылында бір уақытта бірнеше ірі инфрақұрылымдық жоба жүзеге асуда: 600 орындық мектеп, музыка мектебі, дене шынықтыру-сауықтыру кешені салынып жатыр. Сонымен қатар, газ және электр желілері кеңейтіліп, жолдарды жөндеу және салу жұмыстары жүргізілуде. Бұдан бөлек, қуаты 110/10 кВ болатын қосалқы станса салу да жоспарланған. Ал Еркінқала-2 ықшам ауданында тағы бір мектептің құрылысы қолға алынбақ.

Білім беру саласындағы жоспарлар

Атырау облысында бүгінде 97 мектеп бар. Алдағы бес жыл ішінде олардың барлығы республикалық «Жайлы мектеп» бағдарламасы аясында бірыңғай стандартқа сай жаңартылады. Жоба шеңберінде мектептердің материалдық-техникалық базасы жаңартылып, оқу кабинеттері, компьютерлік сыныптар, спорт залдар мен кітапханаларға күрделі жөндеу жүргізіледі.

Жасұлан Бисембиевтің айтуынша, қазір салынып жатқан және жобаланған нысандарды ескерсек, облыс 2027 жылға дейін жаңа мектептерге деген қажеттілікті толық жабуды жоспарлап отыр.

– Қазір біз мектептерді көбіне шеткі аумақтарда салып жатырмыз. Бұған екі себеп бар. Біріншісі – логистика. Мысалы, №16 және №17 мектептерге жасалған талдау көрсеткендей, оқушылардың шамамен 40 пайызы қала сыртынан келіп оқиды. Яғни олар күн сайын орталыққа қатынап жүр. Екіншісі – қала орталығында бос жердің болмауы. 600 орындық мектеп салу үшін кемінде 3,5 гектар жер қажет. Мұндай алаңдар қазір орталықта жоқ, – деді ол.

Оның айтуынша, кей жағдайда, мысалы BINOM мектептерін салу кезінде, жер телімдері мәжбүрлі түрде алынған.

– Атырау – бұл тұрғыда ең күрделі облыс орталықтарының бірі. Қалада жеке сектор басым, құрылымы жағынан ауылға көбірек ұқсайды. Бұл – біздің ерекшелігіміз әрі бір жағынан қиындық туғызатын фактор, – деп қосты әкім орынбасары.

Өркен ықшамауданындағы емхана 

Өркен ықшамауданында бір ауысымда 250 адам қабылдай алатын жаңа емхана салынуда. Жобаның мердігері – «Бекболатовтар құрылыс компаниясы» ЖШС. Құрылыс жұмыстары 2024 жылдың сәуірінде басталған, ал нысанды 2026 жылдың наурызында аяқтау жоспарланған. Қазір ғимараттың екінші қабаты тұрғызылып жатыр, сонымен қатар су құбыры мен қазандық жүйелерін қосу жұмыстары қатар жүргізілуде.

Жаңа медициналық мекеме №4 емхананың қарамағына беріледі. Бұл емхана Жұмыскер, Өркен және Еркінқала аудандарына қызмет көрсетеді. Қазір осы аумақта 59 840 адам тіркелген, ал Балықшы ықшамауданындағы №4 емхананың мүмкіндігі небәрі 25–30 мың пациентке есептелген.

Жаңа ғимарат заманауи медициналық құрал-жабдықтармен жабдықталады: компьютерлік томограф, үш УДЗ аппараты, флюорограф және маммограф орнатылады. Бастапқыда жобаның құны 3,5 млрд теңге деп бағаланған, алайда түзетулерден кейін 5,9 млрд теңгеге дейін өскен. Оның ішінде 1,5 млрд теңгеге КТ аппараты сатып алынған.

Жаңаталап ауылындағы спорт кешені

Жаңаталап ауылында 150 орындық спорт кешені салынып жатыр. Бұл жоба «Игілік» бағдарламасы аясында ТШО компаниясының қаражаты есебінен жүзеге асырылуда. Жұмысты «PowerCon» ЖШС жүргізуде. Құрылыс 2024 жылдың қаңтарында басталған, қазіргі уақытта нысанның дайындық деңгейі 90%-ға жетті. Қазір жер асты газ құбырын жүргізу жұмыстары қалды.

Спорт кешенінде алты спорт түрінен секциялар жұмыс істейді: бокс, еркін күрес, баскетбол, волейбол, мини-футбол және үстел теннисі. Жоспар бойынша сегіз бапкер алынып, 600-ге дейін балаға жаттығу сабақтары ұйымдастырылады. Барлық секциялар тегін болады. Жоба құны – 1,6 млрд теңге.

– Біз халықты денсаулық сақтау, білім, спорт және мәдениет нысандарымен қамтуды мақсат етеміз. Бұл ТШО компаниясының қаражаты, бірақ бұл қайырымдылық емес – олардың мемлекет алдындағы міндеті. Компания жұмысты қаржыландырады, ал құрылыс басқармасы бақылауды жүзеге асырады. Бұл нысан бюджеттік болып есептеледі, – деді Жасұлан Бисембиев.

Спорт бойынша жоспарлар

Жасұлан Бисембиевтің айтуынша, облыс бюджеті аясында спорт саласында 56 жоба жүзеге асырылуда. Олардың ішінде 12 мың адамға арналған стадионның жобалық-сметалық құжаттамасы әзірленуде. Оны жақын айда аяқтау жоспарланған. Сонымен қатар, Ұлттық спорт түрлерінің орталығы болатын ипподром жобасы дайындалуда.

Атырау қаласында 15 спорттық жоба жүзеге асырылып жатыр. Олардың ішінде Дамбы, Еркінқала ауылдарында, Жұлдыз, Береке (Памяти Ильича), Алмалы және Көктем ықшамаудандарында дене шынықтыру-сауықтыру кешендері, сондай-ақ үш ашық спорт алаңдары бар. «Мұнайшы» стадионын реконструкциялау жұмыстары аяқталуға жақын. Бұған қоса, Самал ықшамауданында жаңа ашық спорт алаңы ашылуға дайындалуда.

Дамбы ауылындағы мектеп

Амангелді ауылында (Дамбы ауылдық округі) үш жыл тоқтап тұрған 300 орындық мектептің құрылысы қайта жанданды. Қазір нысанның дайындық деңгейі 45 пайызды құрайды: жылу желілері тартылған, енді ішкі әрлеу жұмыстарын аяқтап, су және газ жүйелеріне қосу қалды. Мектепті желтоқсанда тапсыру жоспарланып отыр.

Жобалық-сметалық құжаттама құны — 2 млрд 163 млн теңге, ал келісімшарт бойынша жалпы сома — 2 млрд 63 млн теңге. Құрылыс жұмыстарын Түркістан облысында тіркелген "VEK-STROY-COM" ЖШС жүргізуде. Компания тендерді рейтинг-баллдық жүйе арқылы жеңіп алған.

Қазіргі мердігер құрылыс жұмыстарына іргетасы құйылып, қабырғалары қаланған кезеңнен бастап кірісті. Бұған дейінгі мердігер — Түркістан облысынан «Техника-Ремстрой» ЖШС — төрт жыл бойы өз міндеттемелерін орындамаған. Компанияға қатысты сот ісі жүріп, есепшоттары бұғатталған болатын. 2021 жылдан бері құрылыс тоқтап тұрды, сондықтан тендерді қайта жариялауға тура келген.

— Біз жобаға өзгеріс енгізе алмадық, себебі сот процесі жүріп жатты, — деді құрылыс басқармасының басшысы Нұрберген Құсайынов.

Еске салсақ, іс материалдарына сәйкес, Түркістан облысының кәсіпкері Қанат Тоғызбаев басқаратын «Техника-Ремстрой» ЖШС үш спортзал, Көкарна мен Қара депо ықшамаудандарында екі амбулатория және Дамбы ауылында 300 орындық мектеп салу бойынша мемлекеттік келісімшарттар алған. Мысалы, мектеп құрылысы алты ай бойы тоқтап тұрған. Жобалар едәуір кешіккеннен кейін Тоғызбаевтың қызметіне Экономикалық тергеу департаменті назар аударған.

Тексеру нәтижесінде, кәсіпкер екі фирманы таныстарының атына рәсімдеп, солар арқылы жалған сатып алулар жүргізіп, ірі көлемде қаржы жымқырғаны анықталды. Келтірілген шығын 467 млн теңге деп бағаланған, 79 млн теңгеге жуық мүлікке тыйым салынған. Алайда, 2023 жылы Атырау қалалық №2 соты іс бойынша барлық тұлғаны ақтап шықты.

— Қазір бұл компания ақталған, бірақ қайтадан мердігерлер тізіміне қосылғысы келеді. Біз онымен жұмыс істегіміз келмейді, — деді Нұрберген Құсайынов.

Дамбы ауылындағы мәдениет үйі

Дамбы ауылында 200 орындық Мәдениет үйінің құрылысы былтыр, 15 шілдеде басталған. Нысанды 15 тамызға дейін аяқтау жоспарланып отыр. Жобаның жалпы құны – 931 млн теңге, қазіргі кезде 95 пайызға дайын. Мердігер – «БатысСтройСервис» ЖШС. Айта кетсек, бұл компания мен «ЕламанОйл» ЖШС-нің құрылтайшылары бір: ағайынды Құспановтар.

Онкодиспансер жанындағы радиологиялық корпус

Облыстағы денсаулық сақтау саласында маңызды жобалардың бірі – онкодиспансер жанынан радиологиялық корпус салу. Жаңа ғимарат 180 орынға есептелген, құрылысты осы жылдың соңына дейін аяқтау жоспарланған.

Ғимаратта сәулелік терапияға арналған бес заманауи аппарат орнатылады: жақын фокусты, сызықтық үдеткіш, қуысішілік, сондай-ақ МРТ және КТ құрылғылары. Жобаның жалпы құны – 6 млрд 200 млн теңге, соның ішінде 900 млн теңге – құрылыс-монтаж жұмыстарына, 5 млрд теңге – медициналық жабдық сатып алуға жұмсалады. Мердігер – «Бекболатовтар құрылыс компаниясы» ЖШС.

— Қазіргі онкодиспансерде орын жетіспейді — ғимарат 1973 жылы салынған әрі бүгінгі талаптарға сай емес, — дейді онкодиспансер директоры Эльмира Сапарова. Оның айтуынша, мекеме жыл сайын Міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру қорынан шамамен 3 млрд теңге қаржы алады.

Нұрсая ықшамауданындағы емхана

Нұрсая ықшамауданында салынып жатқан жаңа емхананың құрылысы сәуір айында басталды, ал қарашада аяқталуы тиіс. Қазіргі кезде құрылыс жұмыстарының 50 пайызы орындалған. Бұған дейін жерасты суларына байланысты жұмыстар уақытша тоқтатылған болатын, алайда қазір құрылыс қайта жалғасқан.

Емхана бір ауысымда 250 адамды қабылдай алады. Ол Самал (шамамен 11 мың тұрғын) және Нұрсая-3 (27 мың тұрғын) ықшамаудандарын қамтиды.

№5 емхана өкілінің ақпаратына сәйкес, негізгі ғимарат жаңа нысанға көшіріледі, ал қазіргі Горпарк маңындағы емхана филиал ретінде жұмысын жалғастырады. Дәл осындай үлгі №4 емхана үшін де қарастырылған.

Жаңа емханада амбулаторлық хирургия орталығы (АХО) ашылады — мұнда жеңіл оталар жасалады. Мекеме заманауи медициналық жабдықтармен қамтамасыз етіледі: компьютерлік томограф, соңғы үлгідегі цифрлық рентген, маммограф орнатылады. Сонымен қатар, емханаға Шымкент, Семей және Алматы қалаларынан мамандар тартылуда.

BINOM мектептері

Жеңіс саябағы маңында үшінші BINOM мектебінің құрылысы жалғасуда. Құрылыс жұмыстары 2025 жылдың ақпанында басталған. Мектеп бес қабатты, цоколь қабаты бар, жалпы ауданы 22 мың шаршы метрді құрайды. Ғимарат бір ауысымда 2000 оқушыны, екі ауысымда 4000 оқушыны қамти алады.

Жоба мемлекеттік-жекеменшік әріптестік (МЖӘ) аясында жүзеге асырылып жатыр. Құрылысты 2025 жылдың соңына дейін аяқтау жоспарланған. Жобаның жалпы құны — 13,4 млрд теңге.

— Жобаның 30%-ын BI Group компаниясына облыстық бюджет есебінен қаржыландырдық. Қалған сома нысан пайдалануға берілгеннен кейін мемлекет тарапынан бөліп төленетін болады. Келісімшартқа сәйкес, біз бұл мектепті бес жыл бойы күтіп-ұстауды да өз мойнымызға аламыз. №30 мектептің оқушыларын алғашқы кезекте жаңа BINOM мектебіне көшіру көзделуде, — деді Жасұлан Бисембиев.

Айта кетейік, №30 мектеп апатты деп танылған және бұзылуы тиіс.

Төртінші BINOM мектебі облыстық драма театрының артында салынуда. Жоба аясында бірнеше жекеменшік жер телімдері мемлекет қажетіне алынды — бұл мәселе сот арқылы шешіліп, 2025 жылдың көктемінде аяқталған.

Жеңіс саябағы маңындағы жаңа ғимаратқа әзірге атау берілген жоқ. Атырау қаласы әкімдігі мектептің атауын халықтың өзі таңдауы үшін бұл ұсынысты қоғамдық талқылауға шығармақ.

Мектепте үш химия зертханасы, екі үлкен және екі шағын спорт залы (алдыңғы BINOM мектептерінде бір спортзалдан ғана болған), кең мәжіліс залы, асхана мен кітапхана қарастырылған. Сол архитектуралық шешімдер драма театры артындағы мектеп жобасына да қолданылып жатыр.

Жастар шығармашылығы орталығы

Азаттық даңғылы, 9-үйде дарынды жастарға арналған көпфункционалды мәдениет және шығармашылық орталығының құрылысы жүріп жатыр. Жобаға тапсырыс беруші — қалалық құрылыс бөлімі, мердігері — "БатысСтройСервис" ЖШС. Құрылысқа 50-ден астам жұмысшы жұмылдырылған.

Орталық 192 орынға есептелген. Қазір ішкі әрлеу, қабырғаға кафель төсеу және шатыр жұмыстары жүргізілуде. Құрылыс 2025 жылдың мамырында басталды, ал аяқталуы 2026 жылдың қаңтарына жоспарланған. Жобаның құны — 1 млрд 41 млн теңге.

Орталық құрамында: 20 адамға арналған буфет, 32 орындық шағын зал, 80 орындық үлкен зал, 19 адамға арналған конференц-зал және әрқайсысы 16 адамға есептелген бес оқу кабинеті қарастырылған. Сонымен қатар оқу және тренажер залдары, би және өнер үйірмелері, коворкинг-аймақтар болады.

— Мұнда үкіметтік емес жастар ұйымдары жиналады, шығармашылық бастамалар мен креативті индустрияны дамыту жоспарлануда. Жоғары сынып оқушылары, студенттер мен колледж шәкірттері үшін барлығы тегін болады, — деп түсіндірді Ж. Бисембиев.

Береке ауылындағы дәрігерлік амбулатория

Береке ауылында бір ауысымда 25 адамды қабылдайтын дәрігерлік амбулаторияның құрылысы аяқталуға жақын. Мердігер — «АтырауРесСтройМонтаж» компаниясы (ArSM). Құрылыс нысанында 14 жұмысшы еңбек етуде. Қазір нысанның дайындық деңгейі — 90%. Құрылыс 2025 жылдың ақпанында басталды, аяқталуы тамыз айының соңына жоспарланған. Жоба құны — 775 млн теңге.

Амбулаторияда дәрігерге дейінгі қабылдау, стоматология және физиотерапия кабинеттері қарастырылған.

— 2022 жылы округ тұрғындары әлеуметтік инфрақұрылымның жетіспеушілігі туралы ұжымдық өтініш жолдады. Облыс әкімінің тапсырмасымен жиналыс өткізіліп, хаттама жасалды. Нәтижесінде төрт нысанның құрылысы жоспарланды: өткен жылы мектеп тапсырылды, биыл амбулаторияны аяқтаймыз, балабақша мен дене шынықтыру-сауықтыру кешені де жоспарымызда бар. Береке ауылында 12 мыңға жуық адам тұрады — бұл қала маңындағы ірі ауыл, — деді Ж. Бисембиев.

Алмалы ауылындағы оңалту орталығы

Алмалы ауылында әлеуметтік оңалту орталығының құрылысы жалғасуда. 150 орынға есептелген орталық 3 жастан 18 жасқа дейінгі балаларға, I–II топтағы мүмкіндігі шектеулі жандар мен зейнеткерлерге арналған. Бұл — ел бойынша төртінші осындай орталық (Семей, Тараз және Орал қалаларынан кейін).

Құрылыс 2023 жылдың шілдесінде басталды, аяқталуы 2025 жылдың тамызына жоспарланған. Жоба құны — 9,2 млрд теңге, соның 10%-ы облыстық бюджеттен бөлінген. Мердігер — «Батысальянсстрой» ЖШС.

Кешен бес блоктан тұрады, онда физиотерапия, массаж, емдік дене шынықтыру, су процедуралары (ванна, гидромассаж), стоматология, шаштараз, спорттық және жаттығу залдары, асхана, акт залы, жылыжай, бассейн және спорт алаңдары болады. Тоғыз лифт орнату жоспарланған.

Орталық директорының м.а. Ләззат Қаюпованың айтуынша, бір уақытта 75 бала мен 75 ересек адам оңалту курсынан өтуі мүмкін. Барлық қызметтер тегін көрсетіледі — жекеленген оңалту бағдарламасы бойынша, ол МСЭК бекіткен. Оңалту курсы шамамен екі аптаға созылады деп болжануда.

— Мамандарды іріктеу enbek.kz порталы арқылы жүргізілуде. Орталық әлі ашылған жоқ, сондықтан қажеттіліктер толық анықталмады. Бірақ бізге дәрігерлер, медбикелер, еңбек терапевттері қажет болады. Басымдық — жергілікті кадрларға беріледі. Сондай-ақ, оңалту мамандары, физиотерапевттер, ортопедтер, педиатрлар, терапевтер, психиатрлар және невропатологтар қажет болады, — деді Қаюпова.

«АЖ» анықтамасы

Редакция сұранысы бойынша облыс әкімдігі осыы жылдың 1 шілдесіндегі ахуал бойынша Атырау облысында  мүгедектігі бар 27 108 адам тіркелгені туралы өзекті статистика берілді. Олардың ішінде: I топ — 2 803, II топ — 9 963, III топ — 9 540. Сонымен қатар, 4 802 мүгедек бала тіркелген.

Айнұр САПАРОВА

Суретті түсірген автор

«АЖ» анықтамасы:

Қазіргі уақытта мүгедектігі бар адамдарға арнайы әлеуметтік қызметтерді 1 облыстық мүгедектерді оңалту орталығы және 4 коммуналдық мемлекеттік мекеме — арнайы әлеуметтік қызмет көрсету орталықтары көрсетеді. Олар:

• №1 орталық — Сарайшық ауылындағы жүйке-неврологиялық ауруларға арналған интернат-үйі (310 адам);

• №2 орталық — Жылыой ауданында орналасқан жүйке-неврологиялық ауруларға арналған интернат-үйі (86 адам);

• №3 орталық — Атырау қаласы, Лесхоз ы/а психоневрологиялық ауытқулары бар мүгедек балаларға арналған интернат (110 адам);

• №4 орталық — Атырау қаласындағы қарттар мен мүгедектерге арналған облыстық интернат үйі  (101 адам);

• облыстық мүгедектерді сауықтыру орталығы (516 адам).

Барлығы осы мекемелерде 1 123 адам қызмет алды.

Күндізгі бөлім жағдайында 125 адамға қызмет көрсетіледі, үйде — 813 адамға (олардың ішінде қарттар — 587, балалар — 226).

2025 жылғы 1 шілдедегі жағдай бойынша, әлеуметтік қызметтер порталы арқылы 16 971 мүгедек техникалық оңалту құралдары мен әлеуметтік қызметтер алу үшін өтініш берген. Оның 60,5%-ы немесе 10 259 өтініш қанағаттандырылған (2 млрд 185 млн теңге игерілген).

Атап айтқанда берілгендер:

• 4 367 міндетті гигиеналық құралдар жиынтықғы;

• 2 081 санаторлық-курорттық емдеуге жолдама ;

• 1 330 протез-ортопедиялық бұйымдар;

• 984 жеке көмекші қызметтері;

• 667 тифлотехникалық құралдар;

• 271 сурдотехникалық құралдар;

• 359 арнайы жүріп-тұру құралдары;

• 200 ымдау тілі қызметтері.