В Атырау -1 
Атырау облыстық тарихи-өлкетану музейіндегі экспозицияда Каспий маңындағы жануарлар әлемінің тұлыптары көпшіліктің назарын аударады. Алғашында ерекше ештеңе жоқтай көрінеді, алайда олардың жасалу хикаясы баяндауды қажет етеді.
Айта кету керек, Орта Азияның шөлейтті аумақтары ежелден оба дерті таралатын ең көне ошақтардың бірі саналған. Бұл қауіпті дерттің негізгі таратушылары – кеміргіштер. 1917 жылдан кейін Кеңес Одағында осы аурудың табиғи ошақтары бар өңірлерде – Еділ бойы, Солтүстік Кавказ, Орта Азия мен Шығыс Сібірде – обаға қарсы арнайы қызмет құрылды. Тынымсыз жұмыстың арқасында эпидемиялардың таралуының алдын алып, кейін бұл аурудың ауқымды табиғи ошақтары жойылды.
1939 жылғы 19 ақпанда КСРО Халық Комиссарлар Кеңесінің қаулысымен Гурьев обаға қарсы пунктінің зертханасы негізінде арнайы обаға қарсы станция құрылды. Уақыт өте келе оның бөлімшелері қазіргі Ганюшкино (қазіргі Құрманғазы), Ембі (Жылыой ) және Жаманқала (Махамбет ) аудандарында ашылды.
Бастапқыда бұл музей емес, Гурьев облысында мекендейтін кеміргіштердің ғылыми коллекциясы болатын. Бұл коллекция обаға қарсы станция құрылған алғашқы жылдары жиналды, сол кезде өңір аумағы енді ғана зерттеле бастаған еді. Коллекцияда кеміргіштердің тұлыптары болды, олардың қайда, қашан және кімнің қолымен алынғаны, дене өлшемдері: жалпы ұзындығы, құйрығы, табаны мен құлағының ұзындығына дейін нақты көрсетілген. Кейін облыс фаунасы толық зерттеліп болған соң, бұл коллекцияны тұрақты толықтырып отыру қажет болмады.
Бірақ станция қызметкерлері негізгі міндеттерінен бөлек, әрдайым өзге де ғылыми салаларға қызығушылық танытты. Олар көбіне орнитологиямен айналысқан. Таксидермиямен айналысатын өз шеберлері де болды — арасында әуесқойлар да, Ленинградта арнайы оқыған кәсіби мамандар да кездесетін.
Уақыт өте келе осы станциядағы ынталы мамандар облыста кездесетін кеміргіштер мен ұсақ жыртқыштардың барлық түрі қамтылған үлкен кәсіби музей ұйымдастырды. Мұнда гербарий (өсімдіктер — кеміргіштердің негізгі қорегі), жәндіктер коллекциясы, құс жұмыртқалары және бүргелердің барлық түрінен жасалған препараттар жиналды. Бұдан бөлек, зерттеушілер түрлі кеміргіштердің сүйек қалдықтарын да жинап, өткен дәуірде тіршілік еткен түрлерді де зерттеді.
Алайда көрмедегі ең әсерлі экспонаттар – жануарлар мен құстардың тұлыптары еді. Мұнда неше түрлі сирек кездесетін тіршілік иелері болды: қасқыр, қарақұйрық, үстірт арқары, кішкентай саршұнақ-альбинос, шүрегей-альбинос (өзен үйректерінің бір түрі), құмтышқан (құйрығында шашақтары бар кеміргіш), көксары (қаршыға тектес жыртқыш құс), қасқалдақ, тіпті кейде өңірімізде қыстап қалатын ақ үкі де бар.
Гурьев обаға қарсы станциясының музейін мектеп оқушылары мен жас натуралистер станциясының тәрбиеленушілері қызығушылықпен тамашалайтын. Бұл коллекция КСРО-ның зоологиялық жинақтар каталогына да енгізілген болатын.
2002 жылдың қазан айында сол кездегі облыс әкімінің өтініші бойынша ҚР Денсаулық сақтау министрлігінің Мемлекеттік санитариялық-эпидемиологиялық қадағалау комитеті экспонаттардың басым бөлігін облыстық тарихи-өлкетану музейіне тапсырды. Станция бұйрығында бұл шешімнің мақсаты: «…Атырау облысының жануарлар дүниесімен қала және облыс тұрғындарын, соның ішінде мектепке дейінгі балаларды, оқушыларды, орта және жоғары оқу орындарының студенттерін, сондай-ақ меймандарды кеңінен таныстыру үшін» деп көрсетілген.
Лев ГУЗИКОВ
Суреттер облыстық тарихи-өлкетану музейінен және автор мұрағатынан алынған