В Атырау
+8 
47 жастағы Атырау тұрғынының психикалық денсаулық орталығына (қазір облыстық наркология осылай аталады) жатқызылуы қайғылы жағдаймен аяқталды. Туыстары, сондай-ақ олардың адвокаты пациент өз ажалынан өлмеген деп күмәнданады. «АЖ» тілшісі істің мән-жайын зерттеген еді.
19 мамыр күні кешке қала тұрғыны Сергей ГУТАЙДЫ полиция қызметкерлері үйінен алып кетіп, келесі күні әкімшілік сотқа жеткізіп, «Құқық бұзушының мінез-құлқына сот белгілеген ерекше талаптарды бұзғаны үшін» (ӘҚБтК-нің 669-бабының 2-бөлігі) он тәулікке қамауға алған.
Көп ұзамай әкімшілік қамауға алуды тоқтатуға тура келген. Түнде полицияның арнайы қабылдау орнынан Сергейді (өмірінде бірінші рет) Психикалық денсаулық орталығына жеткізген, ол жерде бір тәуліктен сәл астам уақыт болған.
«Мен оның қайтыс болғанын 25 мамыр күні таңертең білдім. Мәйітханаға тануға полицияның қатысуымен ғана кіре алдық, - дейді марқұмның ағасы Виктор ГУТАЙ. – Ал түсірілген видеода оның қатты соққыға жығылғаны анық көрінеді. Маңдайында, мойнында, жақ сүйегінде, кеудесінде, шабында, қолында және аяқтарында көгерген жерлер мен гематомалар көп. Аяғы мен қабырғасы сынған болуы мүмкін».
Іс материалдарына сәйкес, полицейлер Сергейді алып кеткеннен кейін оның орташа дәрежеде мас болғаны көрсетілген. 23 мамырға қараған түні наркологиялық диспансерге «алкогольді тұтынудан туындаған психикалық және мінез-құлық бұзылыстары, елірген абстиненттік күй» диагнозымен жеткізілген. Ал 24 мамыр күні таңда қайтыс болған.
«Сол күні сот-медициналық сараптама тағайындалды. Бастапқыда мәйіт қылмыстық сипаттағы айқын белгілерсіз табылды деп қылмыстық іс қозғалды, бірақ менің дәлел келтірген өтінішімнен кейін істі ҚР Қылмыстық кодексінің 99-бабының 1-бөлігі – «Кісі өлтіру» бабымен қайта саралады», - дейді заңгер Айбар ҚОСЫМБАЕВ.
Сонымен қатар, 1 маусымда полиция қорғаушының комиссиялық сот-медициналық сараптама жүргізу туралы өтінішін қанағаттандырды. Ол күрделі зерттеулер жүргізу қажет болған жағдайда тағайындалады және оны бір мамандықтағы кемінде екі сарапшы жүргізеді. Алайда, облыстық сот сараптамасы институты бірінші сараптаманың қорытындысы әлі дайын емес деп, Қылмыстық іс жүргізу кодексінің (ҚІЖК) 287-бабының 3, 4-бөліктеріне сілтеме жасап, оны жүргізуден бас тартты.
«Бұл бас тарту мүлдем негізсіз болды. Институт директоры сілтеме жасап отырған Қылмыстық іс жүргізу кодексі нормасының комиссиялық сараптамаға қатысы жоқ, - деп санайды заңгер. – Оның үстіне Қылмыстық іс жүргізу кодексінің 272-бабының 2-бөлігінде қылмыстық процесті жүргізуші органның сараптама жүргізу туралы қаулысы міндетті түрде орындалуы керек деп көрсетілген. Осылайша, Әділет министрлігіне қарасты сот сараптамасы тергеу өкімін елеусіз қалдырды! Бұл туралы прокуратураға шағымдар жасалғанымен, еш нәтиже бермеді. Ол Атырау облысы бойынша сот сараптама институтының заңсыз әрекеттерін қолдап отыр».
Алғашқы сараптама жүргізіліп жатқанда, сот «АЖ»-ның сауалына берген жауабында он тәулікке қамауға алу фактісін, ал полиция сотқа дейінгі тергеу жүргізілгенін растады.
Адвокаттың айтуынша, Психикалық денсаулық орталығында орналасқан бейнебақылау камераларынан алынған бірнеше жазба бар. Онда полиция қызметкерінің Сергей Гутайды қабылдау бөлмесіне қалай жеткізгені, кейін оның, шамасы темекі шегуге шығар, демалыс сұрағаны, көмексіз өз бетінше қозғалғаны және содан кейін... оның денесін зембілмен шығарып бара жатқаны көрінеді.
«Тергеуші маған бауырымды наркологияға ұрып-соғусыз әкелгенін айтты, ол жерде палаталарды екі сағат сайын аралайды екен, - деп қосты Виктор Гутай. - Кезекші дәрігер оны таңертең өте ауыр жағдайда тауып, жедел жәрдем шақырған, ол медициналық көмек көрсету кезінде қайтыс болған».
Сот-медициналық сараптама қорытындысы 25 маусымда белгілі болды. Соған сәйкес өлімге «жүрек-қантамыр жеткіліксіздігімен асқынған алкогольдік кардиомиопатия» себеп болыпты. Сарапшылар ешқандай сынған жерлерді таппады, ал бар сызаттар мен көгерген жерлер «сараптамадан 3-5 күн бұрын тірі кезінде денсаулыққа жеңіл зиян келтірген және өлімге себеп-салдарлық байланысы жоқ». Қорытындыға гистологиялық зерттеу нәтижелері қоса берілуі керек еді, бірақ қандай да бір себептермен олар болмады.
Әрине, «АЖ» сұхбаттасушылары мұндай сараптамамен келіспейді және әлдебіреудің шынымен де жүргізгісі келмейтін дәл сол комиссиялық сот сараптамасын жасағылары келеді. Ал, марқұмның інісіне қайта-қайта мәйітті шұғыл мәйітханадан алып, жерлеуді сұрайды. Ал жерлегеннен кейін комиссиялық сараптама жүргізу қиын, тіпті мүлде мүмкін емес болады.
Наркологияның өзінде түсініктеме беруден бас тартты.
Лев ГУЗИКОВ