В Атырау -1 
Атырау қаласының бас жоспары әзірге дайын емес, ол әлі де жасалу үстінде.
Құжатты толық аяқтау 2026 жылдың соңына жоспарланған. Ал қала тұрғындарына оны 2026 жылдың көктемінде қоғамдық талқылауда таныстыру көзделіп отыр. Қазір қала болашағы туралы тек мәтіндік жауаптар мен есептік көрсеткіштер арқылы ғана айтуға болады.
Атырау облысының Құрылыс, сәулет және қала құрылысы басқармасының мәліметінше, бас жоспарды әзірлеудің алғашқы кезеңі – алдын ала талдау жұмыстары аяқталды. Қазір жобалау кезеңі аяқталуға жақын. Одан кейін келісімдер жүргізіліп, кешенді мемлекеттік сараптама жасалады және құжат мәслихаттар мен үкімет деңгейінде бекітіледі. Бас жоспар 2040 жылға дейінгі уақытты қамтиды. Алғашқы іске асыру кезеңі 2032 жылға дейін белгіленген. 2024 жылдың 1 қаңтары жобалау жұмыстарының бастапқы жылы ретінде алынған.
Қазіргі кезеңде графикалық материалдар, карталар мен сызбалар дайын емес. Оларды қоғамдық талқылау кезінде жариялау жоспарланып отыр.
Құжатты әзірлеуші – Алматыдағы «Қазгипроград» жобалау институты. Жобалаушымен жасалған келісімшарт «қызметтік пайдалану үшін» деген белгімен рәсімделгендіктен, оның шарттары мен құны ашық жарияланбайды.
Жолдар есепте ғана бар
Атырау үшін көлік қозғалысын есептейтін математикалық модель жасалды. Соған сүйене отырып, көше-жол торабын дамыту бойынша жаңа көпірлер мен жолайрықтар салу, «ақылды» бағдаршамдар енгізу, велосипед инфрақұрылымын дамыту, қоғамдық көлік бағыттарын түзету секілді бағыттар ұсынылған.
Жаңа жолдар негізінен қаланың солтүстік және батыс бөлігінде салынбақ. Мысал ретінде Оңтүстік айналма жолы, Әбілқайыр хан даңғылының жалғасы, Мұстафа Шоқай және Сұлтан Бейбарыс көшелері аталған.
Ал қазіргі бар көшелерді кеңейту немесе қайта салу бойынша нақты тізім әзірге жоқ. Басқарма өкілдері көп жағдайда жолды кеңейту техникалық тұрғыдан мүмкін еместігін айтады. Мұндай шешімдер кейінірек, егжей-тегжейлі жоспарлау жобалары жасалған кезде нақтыланбақ.
Тұрғын үй құрылысы және реновация
Бас жоспарға сәйкес, Атыраудағы жаңа тұрғын аудандар негізінен қаланың солтүстік және солтүстік-шығыс бөлігінде дамиды. Оңтүстік бағытта да ішінара кеңейеді деп болжануда. Қала орталығында реновация жасалатын аумақтар белгіленген.
Қала орталығындағы жеке үйлердің бір бөлігі қайта жаңартылып, олардың орнына көпқабатты тұрғын үйлер салу жоспарланған. Сонымен қатар құжатта қалалық әкімдікке қарасты барлық елді мекендерді біртұтас қала ретінде біріктіру бағыты көрсетілген.
Өндірістік аймақтар және Жайық өзені
Өндірістік аймақтар үш жерде шоғырланбақ: Оңтүстік өндірістік аймақ – АМӨЗ маңында, екінші аймақ – Атырау–Доссор трассасының оңтүстігінде, үшінші аймақ – Атырау–Астрахань жолы бойында қарастырылған.
Жайық өзенінің жағалауы демалыс аймағы ретінде қарастырылған. Сонымен қатар су тасқыны қаупін азайту үшін инженерлік шаралар жоспарланған. Оларға жайылманы кеңейту және тазалау, жағалауды бекіту жұмыстары, сондай-ақ топырақты дренаждау шаралары кіреді.
Қаладағы жасыл аймақтар
Басқарманың жауабында көгалдандыруға қатысты нақты деректер келтірілген. Қазіргі таңда Атырау қаласында жалпы пайдаланымдағы жасыл желектермен қамтамасыз етілу деңгейі бір тұрғынға шаққанда 2,1 шаршы метрді құрайды. Ал қолданыстағы норма бойынша бір адамға кемінде 10 шаршы метр жасыл аймақ қажет. Бұл шамамен 80 пайыздық тапшылық бар екенін көрсетеді.
Бас жоспар есебінде қала халқының саны 650 мың адамға жетеді деп болжанған. Осындай жағдайда қоғамдық жасыл аймақтың жалпы көлемі кемінде 650 гектар болуы тиіс. Дәл осы көрсеткіштер қаланың табиғи-экологиялық қаңқасын құрайды.
Жобаға сәйкес, жаңа саябақтар, скверлер және бульварлар Геолог ықшамауданында, Береке ауылында, Жайық өзені бойында және жаңа тұрғын аудандарда салынбақ. Бірақ бұл аумақтардың нақты схемалары мен шекаралары әзірге көрсетілмеген.
Мектептер мен балабақшалар
Жаңартылған бас жоспарда қаланың түрлі аудандарында қосымша 118 балабақша мен жалпы білім беретін 70 мектеп орналастыру көзделген. Сонымен қатар денсаулық сақтау, әлеуметтік сала және спорт нысандарына арналған жер телімдері қарастырылған. Олардың қатарына дене шынықтыру-сауықтыру кешендері, стадиондар және ұлттық спорт орталығы кіреді.
Бұл нысандарды пайдалануға беру мерзімдері құжатта көрсетілмеген. Бас жоспар болашақ құрылысқа арналған жер телімдерін белгілейді, алайда іске асырудың нақты күнтізбелік жоспарын айқындамайды.
Шектеулі аймақтар мен қауіптер
Жоба өндірістік, коммуналдық және көлік нысандарынан санитарлық-қорғау аймақтарын ескерген. Мұндай аумақтарда тұрғын үй немесе әлеуметтік нысандар салуға шектеу қойылады. Санитарлық-қорғау аймақтарының карталары әзірге жарияланған жоқ.
Қазіргі уақытта нақты расталған бір ғана аймақ бар – Тасқала ауылындағы сібір жарасының қоздырғышы көмілген орын. Бұл жер болашақ құрылысқа мүлде берілмейді және ерекше пайдалану режиміндегі аймақ ретінде белгіленген.
Атырау аумағындағы сейсмикалық белсенділік 5 баллға дейін бағаланған. Бас жоспардың ішінде төтенше жағдайлар мен инженерлік қауіптерге арналған бөлек бөлім қарастырылған.
Құжат қашан көпшілікке ұсынылады
Атырау қаласының жаңартылған Бас жоспарына қатысты эскиздер, карталар және түсіндірме материалдарды 2026 жылдың көктемінде таныстыру жоспарланып отыр. Қоғамдық талқылау басталардан 30 күн бұрын бұл материалдар ашық түрде жариялануы тиіс.
Осы уақытқа дейін бас жоспар жобалық шешімдер мен есептеулер сатысында қалады. Осы деректер арқылы қаланың даму бағыттарын көруге болады, бірақ оның болашақтағы нақты картасы мен құрылымын әзірге айту мүмкін емес.
Анастасия ШЕРСТЯНКИНА