В Атырау
-3 
Жаңа жыл қарсаңында жыл сайын дәстүр бойынша «Ақ Жайық» газетінің редакциясы өткен жылды қорытындылайды. Біз номинацияларды аймақ өміріне ықпал еткен адамдарға, оқиғалар мен құбылыстарға қатысты береміз. Бұл жыл жарқын, ұмытылмас сәттерге толы болды, сонымен қатар біраз алаңдатты да. Жыл немен есте қалды? Бірге еске түсірейік.
ЖЫЛДЫҢ СУ ТАСҚЫНЫ
5 сәуірде Жылыой ауданында соңғы 30 жылдағы ең ірі су тасқыны болды. Құлсары қаласын су басып, мыңдаған үй мен жүздеген бизнес нысандары су астында қалды. Бірнеше күн бұрын су деңгейінің көтерілуіне алаңдаған тұрғындар әкімдікке хабарласқанымен, барлығы бақылауда деп сендірді. Нәтижесінде аласапыран болып, мыңдаған адамдарды эвакуацияланды және адам өлімі де орын алды. Төрт адам қаза тапты, ал апат салдары әлі де сезілуде.
ЖЫЛДЫҢ ТӨТЕНШЕ ЖАҒДАЙЫ
7 сәуірде Атырау облысында төтенше жағдай жарияланды. Бөгеттерді салуға жергілікті тұрғындар, балалар, әйелдер, тіпті Пшөн деген ит сияқты жануарлар да көмектесуге асықты. Әскери қызметкерлер, еріктілер мен демеушілер тартылды. Бірлесіп әрекет еткен күштің арқасында бұдан да үлкен апатқа жол берілмеді.
ЖЫЛДЫҢ КӨҢІЛ ЖАБЫРҚАТҚАН ОҚИҒАСЫ
Су тасқыны кезінде көмегімен елдің сүйіктісі болған ерікті иті Пшенді 28 қараша күні Сарытоғай ауылында атып тастады. Бұл оқиға әлеуметтік желіде наразылық тудырды. Пшенді халықтың жүрегінде есте сақтау мақсатында мүсінші Азамат Кенжеғалиев ескерткіш жасады.
ЖЫЛДЫҢ ӨТЕМАҚЫСЫ
Су тасқыны кезінде Атырау қаласында 29, Махамбет ауданында 66 шаруа қожалығы зардап шекті. Атырау қаласында үш, Махамбет ауданында үш шаруа қожалығында мал қырылып қалды. Шаруа қожалықтарының жалпы саны – 101. Су тасқыны кезінде қалада үш, Махамбет ауданында тоғыз мал өлген. Өңірде мал басы мен егін шығыны 1 миллиард 31 миллион теңгені құрайды. Бұл Жылыой ауданы, Құлсары қаласы, Индер, Махамбет аудандары мен Атырау қаласы бойынша келтірілген шығын көлемі. Оның ішінде мал өліміне байланысты өтемақы көлемі облыс бойынша 5 млн 250 мың теңге, қала бойынша 1 млн 550 мың теңгені құрады. Диқандарды өтемақы төлеу мерзімі туралы мәселе әлі де толғандырады. Оны әлі бәрі алған жоқ.
ЖЫЛ ТРАГЕДИЯСЫ
Жыл көп қайғы әкелді:
- 5 қаңтарда Көкарнада газ жарылысынан бес адамнан тұратын отбасы зардап шекті, оның үшеуі, соның ішінде нәресте қайтыс болды.
- 25 маусымда Жеңіс саябағында бір отбасына ескерткіш құлады: жеті жасар қыз қаза болып, оның ағасы мен әкесі зардап шекті.
- 26 шілде күні Атырау қаласында 4 жасар бүлдіршін субұрқақта қайтыс болды. Бала субұрқақта шомылып жүргенде, сорғы тартылып, тұншығып өлді.
ЖЫЛ ТҰТҚЫНЫ
13 қаңтарда Алматы әуежайында жалған құжат арқылы мемлекеттік шекараны кесіп өтпек болған Қазақстан азаматы Самархан Ахметов ұсталды.
Ол аса ауыр қылмысы үшін 2013 жылдан бері халықаралық іздеуде болған.
ЖЫЛДЫҢ ЕСЕҢГІРЕТКЕН ОҚИҒАСЫ
- Доссорда отбасылық жанжалдан кейін жағдайдың ауырлығына шыдай алмай, ер адам өзін-өзі өртеп жіберді.
– Атырауда әйел жаңа туған балаларын екі рет сатып жіберген. Бұл оқиға бүкіл елді дүр сілкіндірді.
ЖЫЛ ӘБІГЕРІ
Атыраулық азамат жер мәселесі шешілмегендіктен әкімдікте өзін-өзі өртеп жібермек болған. Оқиға бюрократиялық мәселелерге назар аударып, жұртшылықтың жаппай наразылығын тудырды.
ЖЫЛ ЖАЗАСЫ
– Атырауда педофил 17 жылға қатаң режимге сотталды.
- Батыс Қазақстан облысының тұрғыны пәтерді қасақана өртеп жібергені үшін өмір бойына сотталды. Оның әрекеті салдарынан екі бала мен олардың анасы көз жұмған.
ЖЫЛ БЕЛСЕНДІСІ
Макс Боқай әкімшілік қысымға қарамастан өз құқығын қорғауды жалғастырды.
ЖЫЛ ДӘРМЕНСІЗДІГІ
Билік қысқа дайынбыз деп сендірсе де, Атырауда соққан боран бүкіл елді мекенді жарықсыз қалдырды. Бұл оқиға дайындықтың сәтсіз өткеннің белгісі болды.
ЖЫЛ ҚАТЫГЕЗДІГІ
– Қаңтарда Құлсарыда көшедегі төбелес салдарынан жасөспірім қайғылы қазаға ұшырады. Бұл оқиға жасөспірімдердің зорлық-зомбылық мәселесінің қаншалықты өткір екенін көрсетті.
- Атырау қалалық №2 сотында жаздың басында қаладағы базарлардың бірінің автотұрағында ұрып-соғу салдарынан көз жұмған Амандық Сағынғалиевтың өліміне қатысты сот үкімі шықты. Жәбірленуші Атырау облыстық ауруханасының жансақтау бөліміне жеткізіліп, бес күннен кейін, 10 маусымда есін жимай көз жұмды. Ол 56 жаста еді. Үш ұл, бір қыз әкесіз қалды.
Айыпталушы Мұхтар Ахмедов кінәлі деп танылып, 8 жылға бас бостандығынан айырылды.
ЖЫЛ ҚАСАҚЫЛЫҒЫ
Атырау облысында экологтар мен заңгерлер өңірді экологиялық мәселелерден қорғау мақсатында біріккенімен, күтпеген қарсылыққа тап болды. Бірінші экологиялық форумның қорытындысын шығарған баспасөз мәслихатында «Глобус» экологиялық-құқықтық бастамалар орталығының директоры Галина Чернова экология тақырыбы жергілікті биліктің «жанды жеріне» айналғанын айтты.
Президент Қасым-Жомарт Тоқаевтың сапарына орайластырылған форум аймақтың проблемаларына назар аударатын маңызды оқиға ретінде ойластырылды. Алайда, Чернованың айтуынша, шараға қасақылық жасай бастады. Форумның өтуіне белсенді түрде кедергі жасағандардың қатарында облыстық мәслихаттың депутаты Арман Хайруллин де бар.
Алғашында жобаны қолдаған ол президенттік құрылтайға дайындықты сылтауратып, аяқ астынан қатысудан бас тартып, кейін форумды өткізбеуді сұрай бастады.
ЖЫЛ УЛАУ ДЕРЕГІ
25 наурызда атыраулықтар тағы да жағымсыз иіске шағымданды. Экология департаментінің тексерісі күкіртсутегінің рұқсат етілген концентрациясынан бірнеше аумақта асып кеткенін көрсетті.
Кейінірек бұған «Квадрат» рекультивация аймағынан ластаушы заттарды әкелген күшті желдің себеп болғаны белгілі болды.
ЖЫЛ ТӘЖІРИБЕСІ
– Наурыз айында Құрманғазы аудандық жедел жәрдем станциясының фельдшерлері Аманқос Нұрлыбеков пен Назгүл Құлбанова Ақкөл ауылының 23 жастағы тұрғынын үйінде босандырып алды.
Босану кезіндегі жүктілік мерзімі 34-35 апта болған. Соның алдында әйелдің іші бірнеше күн бойы ауырған, кейін толғақ мерзімінен бұрын басталып, ауырсыну күшейген. Әйел 103 қызметі мен учаскелік дәрігерлерге хабарласқан.
Жедел жәрдем бригадасы келгенше жергілікті дәрігерлерге босандыру үшін әзір болуға тура келді.
– Қыркүйек айында Атырау облысының дәрігерлері бірқатар ерекше жағдайға тап болды. Оның ішінде Хиуаз Доспанова ауылында үйде босанғандар бар. Жедел жәрдем бригадасы 38-39 аптада толғағы келген 31 жастағы әйелді үйінде босандырып алды.
- Алты айлық сәби SIM-карта жұтып қойған таңғаларлық оқиға болды. Баланың анасы жедел жәрдем шақырып үлгерді. Дәрігер-кеңесші Гүлназ Қырықбаева қашықтан оған қауіпті затты алып тастауға көмектесті.
ЖЫЛ НАРАЗЫЛЫҒЫ
– Наурыз айында Атыраудағы №30 мектеп мұғалімдері мектептің сүрілетініне наразылық білдіріп, қалалық білім бөліміне келді. «Жаңа мектеп салынады» деген ауызша уәде мұғалімдерді тыныштандырды, бірақ олардың алаңдаушылығы аймақтағы білім беру жүйесінің тұрақсыздығын көрсетеді.
– Қазан айында №8 мектепте жанжал шығып, мұғалімдер жаңа директордың үстінен ұжымдық шағым түсірді. Директорға дөрекі және заң бұзды деген айып тағылған соң, жұмыстан босатылды.
ЖЫЛ ЖЫМҚЫРУЫ
Прокуратура жүргізген тексеру барысында «Геолог» ықшамауданындағы емхананың бас дәрігерінің 51 миллион теңгеден астам қаржыны жымқырғаны анықталды. Мекеме қызметкерлерінің жаппай шағымы тергеу органдарының назарын аударуға көмектесті.
ЖЫЛ ТРИЛЛЕРІ
Наурыздың 10-ы күні Құрманғазы ауданының тұрғыны сіңлісінің үстінен арызданып, оны онлайн несие рәсімдеп, үйді өртеп жібермек болды деп айыптады. Қылмыстың ізін жасырмақ болған күдікті өз-өзіне қол жұмсаған. Іс әлі тергеуде.
ЖЫЛ БОЛЖАМЫ
Көктемде облыста су басу қаупіне дайындық жұмыстары жүргізілді. Әкім орынбасары Жасұлан Бисембиев зардабын барынша азайту үшін қалада барлық шара алынып жатқанына сендірді. Бисембиев жерлестеріне сөйлеген сөзінде «Атырау Құлсары тағдырын қайталауы мүмкін» деп мәлімдеді.
ЖЫЛ ҚҰТҚАРУШЫСЫ
Сегізінші сынып оқушысы Айдын Мұрат өртеніп жатқан пәтерден адамдарды құтқарып, жыл қаһарманы атанды. Оның жанқиярлығы қайғылы жағдайдың алдын алуға көмектесті, ол үшін оқушы шипажайға жолдама алды.
ЖЫЛ ҚАЗАСЫ
9 мамырда Құлсарыда су сорып жатқан кезде 23 жастағы өрт сөндіруші Бейбарыс Рақым қаза тапты. Жас жігіт жанқиярлық әрекеттің үлгісін көрсетті. Бірақ қайғылы оқиға құтқарушылар бетпе-бет келетін қауіпті айқындады.
ЖЫЛДЫҢ АЙҚАЙ-ШУЫ
Атырау мұнай өңдеу зауытының экологиялық рұқсат жобасы бойынша өткен тыңдауда тұрғындар шығарындыларға 10 жылға рұқсат беруге қарсы шықты. Негізгі шағымдар тұрғындардың денсаулығының нашарлауы мен жаңа технологиялардың енгізілмеуіне қатысты болды.
ЖЫЛ МИТИНГІ
15 мамырда Құлсарыда су тасқынынан зардап шеккен тұрғындар қираған үйлері үшін өтемақы талап етті. Наразылықтар билік пен құрылыс салушылардың әлеуметтік жауапкершілігі туралы қызу пікірталас тудырды.
Тұрғындар апатты үйдің әр шаршы метрі үшін 400 мың теңгеден төлем талап етті. Жергілікті билік бұл нарықтық бағасы деп, шаршы метрін 200-240 мың теңгеден ұсынды. 22 мамырда Құлсарыда бір аптаға созылған митинг аяқталды.
4 сәуірде қалада төтенше жағдай жарияланып, 2900-ден астам үй мен жүздеген коммерциялық ғимарат зардап шекті.
Зардап шеккендердің үйлеріне бағалау жұмыстары жүргізілді, бағалаумен келіскендер шоттарына ақшалай қаражатты ала бастады.
ЖЫЛДЫҢ ЖАЛҒАН АҚПАРАТЫ
ТЖ жөніндегі жедел штабтың фейк аккаунтында Атырау қаласының әкімі Шәкір Кейкиннің кенеттен қайтыс болғаны туралы жалған ақпарат тараған.
Бұл ақпарат шындыққа жанаспайды. Әкім аман-сау, жақында жедел штабтың отырысына қатысып, қаладағы су тасқынына дайындық барысы туралы кезекті баяндама жасады.
- ТЖ режимі аясында жалған ақпарат таратқаны үшін құқық бұзушыға қылмыстық жауапкершілік жүктеледі. Қазіргі уақытта құқық қорғау органдары тиісті шараларды қолдану үшін Төтенше жағдайлар жөніндегі жедел штабтың атын жамылған жалған аккаунт иесін іздестіруде, - делінген ресми хабарламада.
Тағы бір жалған ақпарат 21 сәуір күні Индер ауданындағы мектептерде террористік акті жасалатыны туралы хабарламаға қатысты. Атырау облысы ПД экстремизмге қарсы іс-қимыл басқармасының қызметкерлері ҰҚКД АТО бөлімімен бірлесіп, облыс мектептерінің бірінің тоғызыншы сынып оқушысын анықтады. Ол анонимді түрде Telegram арнасын құрып, интернеттен жүктеп алған қарудың суретін жариялады. Қазіргі уақытта оның осындай басқа да Telegram-арнасын құруға қатысы бар-жоғы тексеріліп жатыр.
ЖЫЛ ФИГАРОСЫ
Астана қалалық соты Ғалымжан Жусанбаевты Атырау мұнай өңдеу зауытының бас директоры қызметіне қайта тағайындады.
Сот Жусанбаевты жұмыстан босату туралы қаулының күші жойылды деп тану, қызметін қайта қалпына келтіру, сондай-ақ мәжбүрлі түрде жұмысқа келмегені үшін еңбекақы төлеу және 100 мың теңге көлемінде моральдық шығынды өтеу туралы қаулы шығарды.
Жанжал болған кезде АМӨЗ бас директоры зауытқа кіреберіс жолды ұйымдастыру үшін З. Қабдолов көшесіндегі жолды жөндеу жұмыстарын бастап, қала тұрғындарының ренішін тудырды.
Бұл наразылық тудырып, кәсіпорынның өзінде, ең алдымен инженерлік-техникалық қызметкерлермен қақтығыстың өршуіне әкелді.
Жусанбаев 2024 жылдың ақпанында жанжалмен жұмыстан босатылды.
ЖЫЛ СОТЫ
2,5 миллион теңге көлемінде пара алғаны үшін Махамбет аудандық сотының судьясы Ерболат Аманғалиевқа 93,7 миллион теңге айыппұл төлеуге үкім шығарылды.
2023 жылдың маусым айында Construction Group Samruk компаниясы Елтай ауылындағы емхананы жөндеу тендерін ұтып алды, бірақ жұмысты мерзімінде аяқтамады. «Мұрагер Интерстрой» қосалқы мердігер компаниясының директоры таныстары арқылы судьяның көмегіне жүгініп, сыйақы ұсынған.
2024 жылы 15 қаңтарда Аманғалиев парамен ұсталды.
ЖЫЛ ЖАНЖАЛЫ
Облыстық мәслихат депутаты Сырымбек Сәрсембаев пен белсенді Сандуғаш Кукенованың текетіресі қоғамда резонанс тудырды.
Мұның бәрі Сәрсембаевтың әлеуметтік желіде кейбір блогерлерді этиканы бұзады деп айыптаған жазбасынан басталды. Кукенова депутаттың төсбелгісін жұлып алып, көпшілік алдында түсініктеме талап етті. «Аманат» партиясы кеңсесіндегі кездесуден кейін де жанжал шешілмеді.
ЖЫЛ ТАЛҚЫСЫ
17 шілдеде Атырауда Қазақстандағы атом электр стансасының құрылысына қатысты қоғамдық пікірталас өтті.
Оған 100-ден астам адам: экологтар, энергетиктер, ЖОО оқытушылары және белсенділер қатысты. Алайда залдың акустикасының нашарлығынан пікірталас әрең өтті. АЭС қарсыластары экология мен қауіпсіздікке қатысты мәселе көтерсе, қолдаушылар атом энергиясының қажеттілігін айтты.
ЖЫЛ МӘЛІМДЕМЕСІ
Бұрынғы әйелі соққыға жықты деп айыптағаннан кейін Мақат ауданының бұрынғы әкімі Ринат Ибрагимов қызметінен кетті. Сот оны орташа ауырлықтағы зиян келтіргені үшін кінәлі деп танып, 2 жылға бас бостандығын шектеу жазасын тағайындады.
Сондай-ақ экс-әкімнен моральдық шығын өтемақысы ретінде 2 миллион теңге өндірілді. Сот алқасы оның кінәсін жәбірленушінің айғақтары мен сарапшылардың қорытындыларына сүйене отырып растады.
Сонымен бірге, алқа «кінәлі адамға көрінеу белгілі материалдық жағынан тәуелді адамға қатысты» саралау белгісі дұрыс тағылмаған деп шешті. Өйткені Үмбетқалиеваның жұбайына материалдық тәуелділігі туралы дәлел ұсынылмады.
Сотта әйелдің кәсіпкерлік қызметті жүзеге асырғаны, оның шотына ақша түскені туралы құжаттар ұсынылды.
Осыған байланысты сот экс әкімнің әрекеті ҚР ҚК-нің 107-бабының 1-бөлігіне қайта сараланды. Ибрагимовке 700 айлық есептік көрсеткіш мөлшерінде айыппұл (2 415 000 теңге) тағайындалды.
2024 жыл оңай болған жоқ, бірақ бұл оқиғалардың әрқайсысы өз ізін қалдырды. Келер жыл қуаныш пен жақсы жаңалықтарға толы болсын.
Айнұр САПАРОВА