В Атырау -7 
Қазақстанда шағын кәсіпкерлікті қолдаудың жаңа бірыңғай тәсілі қалыптасуда. Мемлекет басшысының 2025 жылғы 5 желтоқсанда «Алтын сапа» сыйлығының лауреаттарын марапаттау рәсімінде берген тапсырмасына сәйкес, Үкімет «Іскер аймақ» атты шағын бизнесті қолдаудың бірыңғай бағдарламасын бекіту туралы қаулы жобасын әзірледі. Құжат ел аумағында шағын кәсіпкерлікті дамытудың жүйелі әрі ортақ механизмін енгізуді көздейді.
Бірыңғай бағдарлама не үшін қажет?
Бағдарлама ҚР Кәсіпкерлік кодексінің 94-бабының 3-тармағы мен 96-бабының 5-тармағына сәйкес әзірленген. Негізгі мақсат – өңірлердегі қолдау тетіктерін біріздендіріп, шағын бизнесті дамытуда тең және түсінікті шарттар қалыптастыру. Бұған дейін әр аймақта қолданылған тәсілдердің әркелкілігі кәсіпкерлер үшін қосымша қиындық туғызған еді.
Қаржылық қолдаудың негізгі тетіктері
«Іскер аймақ» бағдарламасы аясында шағын бизнес субъектілеріне қаржылық қолдау кредиттер бойынша пайыздық мөлшерлеменің бір бөлігін субсидиялау және қарыздарға кепілдік беру арқылы көрсетіледі. Бұл, ең алдымен, несие ресурстарына қолжетімділікті арттыруға және кепілдік мүлік жеткіліксіз болған жағдайларда кәсіпкерлерді қолдауға бағытталған. Нәтижесінде қарыз қаражатының құны төмендеп, бизнес бастау немесе кеңейту мүмкіндігі ұлғаяды.
Қаржылық емес қолдау: білім мен сервистік сүйемелдеу
Бағдарлама тек қаржымен шектелмейді. Қаржылық емес қолдау ретінде салалық онлайн-оқыту, сервистік және ақпараттық-талдамалық сүйемелдеу қарастырылған. Бұл шаралар кәсіпкерлердің біліктілігін арттырып, жобаларды тиімді іске асыруына ықпал етпек. Сарапшылардың пікірінше, дәл осы білім мен консалтинг жетіспеушілігі шағын бизнестің баяу дамуына жиі себеп болады.
Инфрақұрылымға қолжетімділік қалай шешіледі?
Инфрақұрылымдық қолдау – бағдарламаның тағы бір маңызды бағыты. Шағын бизнеске инженерлік, өндірістік, логистикалық, өткізу және туристік инфрақұрылым объектілеріне қол жеткізу мүмкіндігі беріледі. Бұл үй-жайлар, жер учаскелері және өндірістік қуаттармен қамтамасыз ету арқылы жүзеге асады. Өңірлік мамандануды ескере отырып, қызмет түрлерін жергілікті атқарушы органдар мен «Атамекен» ҰКП айқындайды. Олар кәсіпкерлердің өтінімдерін қарап, қолдау көрсетіп, нәтижелеріне тұрақты мониторинг жүргізеді.
Өңірлерге жүктелген жауапкершілік
Бағдарламада өңірлердің рөлі айрықша. Жергілікті атқарушы органдар әлеуметтік-экономикалық әлеует пен нақты қажеттіліктерді ескере отырып, басым тауашалардың тізбесін қалыптастырады. Бұл қолдау шараларын дәл бағыттауға және аумақтардың теңгерімді дамуына жағдай жасауға мүмкіндік береді.
Кредиттік лимиттердің екі деңгейлі жүйесі
«Іскер аймақ» бағдарламасында кредиттік лимиттердің екі деңгейлі жүйесі енгізілді.
Бірінші деңгей өңірлік мамандануға сәйкес келетін, халықтың өмір сүру сапасын арттыруға бағытталған жобаларды қамтиды. Бұған ауыл шаруашылығы өнімдерін қайта өңдеу, шағын азық-түлік өндірістері, наубайханалар, ағаш өңдеу және қолөнер қызметтері жатады. Бұл бағытқа субсидиялар бюджетінің 70 пайызына дейін бөлінеді.
Екінші деңгей тұрақты өндірістік базаны қалыптастыруға және ұзақ мерзімді экономикалық тиімділікке бағытталған жобаларды қамтиды. Атап айтқанда, тамақ өндірісі, жиһаз цехтары және құрылыс материалдарын шығару саласындағы шағын бизнес қолдау табады. Бұл деңгейге субсидиялар бюджетінің 30 пайызына дейін қарастырылған.
Басым өңірлер мен міндеттемелер
Абай, Ұлытау, Жетісу, Солтүстік Қазақстан және Қызылорда облыстарындағы өнеркәсіптік жобаларға ерекше назар аударылып отыр. Бағдарлама барлық ауылдық аумақтарды қамтып, шағын және орта бизнес жобаларын қолдауды көздейді.
Сонымен қатар, ШОБ субъектілеріне қарсы міндеттемелер жүктеледі. Инвестициялық жобалар бойынша әрбір 100 млн теңге кредитке кемінде бір жаңа жұмыс орны құрылуы тиіс. Ал айналым қаражатын толықтыруға арналған жобаларда табыс пен еңбекақы қорының инфляция деңгейінен төмен емес өсімі міндетті шарт ретінде белгіленген.
Шағын бизнесті кең ауқымда дамытуға қадам
Сарапшылардың пікірінше, «Іскер аймақ» бағдарламасын қабылдау ауылдық елді мекендер мен шағын қалалардағы кәсіпкерлікті дамытудың маңызды тетігі болмақ. Бұл бастама жергілікті өндіріс пен қайта өңдеуді ынталандырып, былғары, сүт, қолөнер секілді басым салалардың әлеуетін арттыруға мүмкіндік береді. Ең бастысы, бағдарлама кәсіпкерлік белсенділікті экономиканың орнықты өсімінің негізгі факторына айналдыруды көздейді.