Әкімдер мен министрлер қанша жалақы алады

Ұлттық статистика бюросы облыс әкімдері орташа есеппен 1,7 миллион теңге, министрлер 1,5 миллион теңге жалақы алатынын мәлімдеді. Бұл туралы Stan.kz ақпарат агенттігі Finprom.kz порталына сілтеме жасап хабарлайды.

Ұлттық статистика бюросының дерегінше, мемлекеттік қызметкерлер арасында ең жоғары жалақы премьер-министр мен оның орынбасарларында: айына 2,5 миллион теңге.

Облыс әкімдері орташа есеппен 1,7 миллион теңге, министрлер 1,5 миллион теңге, мәжіліс депутаттары 1,3 миллион теңге, сенат депутаттары 1,1 миллион теңге алады. Бұл ақпарат статистика бюросының ресми деректеріне негізделген және ашық, қолжетімді.

Ал 788,7 мың теңгеден жоғары жалақыны тек Қазақстанның ең үлкен немесе белсенді дамып келе жатқан бес өңірінің басшылары алады. Ең жоғары жалақы Алматыда – 1,2 миллион теңгеден асады. Мұнай саласының басшылары аз жалақы алмайды: Атырау облысында бұл көрсеткіш 983,5 мың теңге, Маңғыстау облысында 791 мың теңгеге саяды.

Астанадағы компания басшылары да айына 853,8 мың теңге алады. Ал Жамбыл (496,5 мың теңге), Солтүстік Қазақстан (517,2 мың теңге) және Түркістан (526 мың теңге) облыстарындағы ұйым басшыларының жалақылары айтарлықтай төмен. Шымкент қаласында және Ұлытау, Қызылорда, Қостанай және Батыс Қазақстан облыстарында басшылардың жалақысы 600 мың теңгеге жетер-жетпес.

Қазақстанда ұйым басшыларының орташа жалақысы биыл 788,7 мың теңге болды. Бұл былтырмен салыстырғанда 10,3%, ал 2020 жылмен салыстырғанда 52,2% артық. Статистика бюросының дерегінше, көрсеткішті экономикадағы орташа номиналды жалақымен салыстырғанда, басшылардың жалақысы орташа көрсеткіштен екі есе жоғары екенін байқауға болады.

Дәл айтқанда, биыл басшылардың жалақысы орташа республикалық жалақыдан 1,96 есе жоғары. Ал 2020 жылы бұл айырмашылық айқынырақ болған: 2,43 есе. Содан бері бұл алшақтық біртіндеп азайып келеді.

Статистика бюросы егжей-тегжейлі есептер жүргізіп, 788,7 мың теңге жалақымен мақтана алатын компания басшылары Қазақстанның әр өңірінде және барлық салада кездеспейтінін атап өтті. 

Керісінше, бұл орташа сома ұлттық компаниялар, корпорациялардың топ-менеджерлерінің өте жоғары жалақылары мен орта және шағын кәсіпорындар менеджерлерінің арасындағы мән болып есептелді. Мысалы, Қазақстанда ай сайын 14,3 миллион теңге табатын компания филиалдарының басшылары, 10 миллион теңге табатын фирма директорлары және 364,2 мың теңге жалақы алатын әлеуметтік қызмет көрсету орталықтарының жетекшілері бар.

Экономика салалары бойынша жалақылар да айтарлықтай құбылмалы. Басшылар арасында ең жоғары жалақылар темекі фабрикаларының директорларында (3,9 миллион теңге) және фармацевтикалық компаниялар директорларында (3,2 миллион теңге) байқалады. Мұнай өнеркәсібі басшыларының жалақысы тек үшінші орынға ие: 2,1 миллион теңге. Автозауыттар (1,7 миллион теңге) және көмір өндіруші компаниялар (1,7 миллион теңге) директорлары, сонымен қатар банктер мен сақтандыру компанияларының басшылары (1,6 миллион теңге) мен IT компаниялардың жетекшілері (1,5 миллион теңге) орташа жалақыдан екі есе көп табады.

Ал әлеуметтік ұйымдарды басқарушы басшылардың жалақылары ең төмен болып келеді: 297,5 мың теңге. Бұдан бөлек балабақша меңгерушілері (319,2 мың теңге) және ветеринарлық клиникалардың бас дәрігерлері (348,1 мың теңге) де салыстырмалы түрде аз жалақы алады. 

Бюджет саласындағы түрлі ұйымдарда бөлім басшыларының жалақысы орташа көрсеткіштен әлдеқайда төмен. Мысалы, мектеп директорларының жалақысы 384,5 мың теңге, аурухана бас дәрігерлері – 507 мың теңге, мемлекеттік мекемелер басшылары – 461,3 мың теңге.

Статистикалық есептерге қарағанда, Қазақстанда көптеген мамандық бар. Олар өздерінің басшыларынан да жоғары табыс әкеліп отыр. Негізгі талап – өз саласында ең үздік болу, терең білім мен тәжірибеге ие болу, ерекше өнімдер мен қызметтер ұсыну. Мысал ретінде үш экономикалық салада бірнеше осындай мамандықтар таңдалған: тау-кен өнеркәсібі, құрылыс және ақпарат пен байланыс.

Әр салада өзіндік ерекшеліктер бар. Мысалы, құрылыс саласында компания басшыларынан жоғары жалақы алатын мамандар қатарында құрылыс жұмыстары мен қауіпсіздігіне жауапты жоғары санаттағы инженерлер (1,8 миллион теңге), техникалық бақылаушылар (3,7 миллион теңгеге дейін) және еңбек қауіпсіздігі бойынша мамандар (1,2 миллион теңге) бар. Тау-кен өнеркәсібінде ең жоғары жалақыларға ие мамандар қатарында инженерия (8,6 миллион теңгеге дейін) және технологиялық қамтамасыз ету саласындағы жоғары білікті мамандар (4,2 миллион теңгеге дейін) да бар.

Ақпарат және байланыс саласында да қызықты нәтижелер алынды. Бұл салада басшының орташа жалақысы 1,1 миллион теңгеге жуықтайды. ІТ саласында жүргізілген зерттеу нәтижесінде осы сомадан жоғары жалақы алатын мамандықтар тізімі соншалықты ұзақ болған. Оны таңдау үшін ең қызықты әрі ерекше мамандықтар ғана алынған. Жақсы программистер, ІТ-архитекторлар және frontend-әзірлеушілердің 1 миллион теңгеден жоғары жалақы алатыны белгілі болды.

Бұдан басқа, бұл салада жоғары жалақыларға ие мамандар қатарында бизнес-талдаушылар (1,4 миллион теңгеге дейін), аниматорлар (1,8 миллион теңгеге дейін) және компьютерлік графика суретшілері (1,4 миллион теңгеге дейін) бар. Осы саладағы ең жоғары жалақы алатын ерекше мамандықты инженерлік психология саласындағы маман деп атауға болады. Бұл маман техникалық жүйелердің тиімді жұмыс істеуін және компанияға көбірек пайда әкелуді біледі. Сондықтан ол адам айына 15,3 миллион теңге табады – бұл орташа жалақыдан 35 есе көп.

Еске салайық, бұған дейін Ұлттық статистика бюросы елдегі "қызметкерлердің саны және жалақысы" туралы мәліметтерді жаңартты. Ең көп орташа жалақы алатындардың қатарында Атырау облысы көш бастап тұр. Орташа жалақы – 630 894 мың теңге. Екінші орында Маңғыстау облысы (570 233 теңге) тұр. Ал үшінші орынды Ұлытау облысы (515 543 теңге) місе тұтты. Ең аз жалақы алатындардың тізіміне Жамбыл облысы (279 645 теңге) жайғасты.