Кадр да, мектеп те тапшы

Өткен оқу жылында Атырау облысындағы білім беру саласында мектептегі оқушы орнының тапшылығы, апатты мектептер, мұғалімдердің тапшылығы, үш ауысым және басқа да мәселелер ата-аналардың жүйкесін тоздырды. Атырау қалалық білім бөлімінің басшысы Айнагүл ДҮЙСЕКЕНОВА «Ақ Жайық» газетінің редакциясына қыркүйекте тағы қандай қиындықтарға тап болатынымызды және бар қиындықтың қалай шешілетінін айтты.

2023 жылы білім саласында да жақсы өзгерістер болғанын айта кеткен жөн: жаңа мектеп автобустары келді, ескі ғимараттар күрделі жөндеуден өтті, заманауи материалдық-техникалық базасы бар жайлы мектептер ашылды.

Бұзуға бір жыл уақыт кетті

Қазір бізде не бар: жыл бойы М.Ломоносов атындағы мектеп ғимараты апатты жағдайда тұрғандықтан тікелей мақсаты бойынша пайдаланылмай тұр. Өткен оқу жылында Ломоносов мектебінің барлық оқушыcы жақын маңдағы – Ә.Жангелдин атындағы және М.Бекмұхамбетов атындағы мектептерге ауыстырылды. Балалар тар жер болса да бір жыл оқыды. Ал, оқушылардың ата-анаcы мектепке қатысты істің қозғалмай тұрғанын байқаған сайын – мектеп қашан бұзылып, жаңасы қашан салынады деген орынды сұрақ қояды.

А.Дүйсекенованың айтуынша, Ломоносов мектебінен басқа, кем дегенде тағы үш апатты мектеп бар – С.Мұқанов атындағы №10, Ы.Алтынсарин атындағы №11 және №30 мектеп-гимназия. Бұл мектептердің оқушылары жақын маңдағы оқу орындарына бөлінді.

№10 мектептің оқушылары И.Тайманов атындағы №27 мектепке барды. №11 мектеп оқушылары Ж.Нәжімеденов атындағы №2 орта мектебіне және Ғ.Мүсірепов атындағы №5 орта мектепке орналастырылды.

Ал №30 гимназия мектебінің оқушылары И.Тайманов атындағы орта мектепте (5-11 сыныптар орыс сыныптары), көлік және коммуникация колледжі жанындағы облыстық лицей базасында, сондай-ақ энергетика және құрылыс колледжінде көлікпен тасымалданып, білім алды.

«Жаңа оқу жылында №19 мектеп-гимназиясының базасында №30 мектептің балаларын қабылдау жоспарланып отыр. Қазір ол жерде күрделі жөндеу жұмыстары жүргізіліп жатыр, – дейді А.Дүйсекенова. - Қазіргі уақытта №11 мектеп бұзылып, ал №30 және №10 мектептер үшін бұзуға құжаттама дайындалып жатыр. Тағы төрт мектепте – Ө.Атамбаев атындағы №8 мектепте, Ю.Гагарин атындағы №4, А.Байтұрсынов атындағы №23 мектепте, Дамба ауылындағы Амангелді атындағы мектепте күрделі жөндеу жұмыстары жүргізілуде».

Жаңа тұрғын үй кешендері мен ескі мектептер

Атап айтқанда, Атырау қаласындағы мектептердің тапшылығына қатысты лирикалық шегіністерге жол берейік. Қалада әлеуетті клиенттер көп жерлерде тұрғын үй кешендерінің, сауда және іскерлік орталықтардың ауқымды құрылысы жүріп жатқанына қарамастан, мектептер қала шетінде салынуда. Сауда ғимараттарын салу үшін, мысалы, тұрғын үйлердің аулаларында орын бөлінген.

Бұл Атыраудағы тұрғын үй кешендеріне де қатысты. Жаңа құрылыстар картасына сүйенсек, олардың саны 47, яғни халық тығыз орналасқан аумақта құрылыс салуға арналмаған жерлерде бой көтерген. Тұрғын үй кешендері жаңа қоныстанушыларға қала орталығында, мектеп, балабақша, аурухананың қасында «жайлы жерде орналасқан» деп жарнамаланады... Тұрғын үй кешенінің сайттарындағы суреттер де өте әдемі әрі кең. PR өкілдері элиталық тұрғын үйлер деп сипаттайды, бірақ шын мәнінде бұл абаттандырулар жаңа және ескі үйлердің кішкентай тұрғындарын мектепсіз қалдырып отыр.

Айта кетейік, бұл талапты қолдан келгенше жағдайдан шығуға тырысып жатқан қалалық білім бөліміне емес, қала жерін бөлумен айналысып отырған бөлімге қою керек.

Ережеге сәйкес, кез келген, жеке немесе мемлекеттік құрылыс салушы құрылысты бастамас бұрын, алдымен сәулет-жоспарлау тапсырмасын алып, эскиздік жобаны әзірлейді. Мұнда осы аумақтағы халықтың тығыздығы, мектепке дейінгі балалар мекемелерімен және мектептермен қамтамасыз етілуі есептеледі. Егер бұл тығыздық асып кетсе, сәйкесінше рұқсат берілмейді, эскиз бекітілмейді - бұл үшін қалалық билік жауапты. Бірақ бұл ережелерге сәйкес, ал іс жүзінде әлсіз байланыс бар – «АЖ»-да рұқсатсыз салынған заңсыз тұрғын үй кешендері туралы жарияланым көп екені бекер емес. Әдетте, олардың барлығы кейін айыппұлмен және құжаттарды кейінгі уақытпен рәсімдеумен құтылады.

1 қыркүйекте не болады

Бірақ ата-аналарды қызықтыратын негізгі мәселеге қайта оралайық. Жаңа оқу жылына қарай білім ордаларының тапшылығына қатысты қазіргі жағдай өзгере ме? Қалалық білім бөлімінен бізге хабарлағанындай, оқушы орнының тапшылығы мәселесі қаладағы 12 мектептің жаңа ғимараттарын салу және төрт мектепке жапсаржай салу арқылы шешілуде. Ақжар-2, Аққыстау, Жұлдыз-3, Жұлдыз-2, Ақсай-2, Водниково, Құлсары, Құрманғазы, Ақкөл, Сарыөзек, Береке және Бесіктіде мектептер салынады. Бұл нысандардың салынуы нақты елді мекендердегі білім саласындағы мәселелерді түбегейлі шешеді. Бірақ, өкінішке орай, қала мектептерінің лық толы болып отырған мәселесі шешілмейді. Ал әзірше сол үш ауысымдық жұмыс, мектеп дәліздеріндегі кептеліс әлі де болады. Бұл ұзаққа созылатын сияқты, өйткені қала орталығында салынып жатқан тұрғын үй кешендері мен сауда үйлерінің жанында мектептер қарастырылмаған. Жергілікті мектептерде оқитын он мыңдаған баланы да үлкен қолайсыздық күтіп тұр, олар тар жерде оқып, сабақтары қысқа болады. Қабылдаушы оқу орындарында сурет, еңбекке баулу, дене шынықтыру және АӘД сабақтарын қоспағанда, сабақтарды 45 минуттан өткізу жоспарланған. Бұл пәндер 30 минуттан оқытылады. Бірақ бәріміз, шын мәнінде, балаларға сурет салу және дене шынықтыру сияқты «жеңіл» сабақтардың өтпейтінін білеміз, өйткені оның орнына математика сияқты маңызды пәндер оқытылады.

Орыс сыныптары және мұғалімдер

Қазір «Ақ Жайық» редакциясы болашақ бірінші сынып оқушыларының алаңдаушылық білдірген ата-аналарынан қоңыраулар қабылдауда. Көбіне орыстілді. Тіпті аумақтық тұрғылықты жері бойынша да балаларға арналған орындар жоқ. Қалалық білім бөлімі бұл мәселені әлі шешкен жоқ, оның қалай шешілетіні бәріне түсінікті – не тасымалдап басқа ықшамаудандағы мектепке береді, не мектептегі оқушы санының көптігіне байланысты ашылған «Э», «Ю» немесе «Я» сыныптарын толтырады.

Мектептердегі орыс сыныптарының тапшылығына келсек, жаңалық бар. Қазақстандағы және одан тысқары жерлердегі жоғары оқу орындарының түлектерін тарту арқылы педагог-кадрлардың тапшылығын шешуге тырысып жатыр. Қалалық білім бөлімі көршілес Астрахан облысындағы жоғары оқу орындарына да хат жолдаған. Ресейлік педагогтар атыраулық балаларды оқытуға келісе ме, жоқ па, әзірге белгісіз, бірақ кадр тапшылығын облыс әкімінің гранты бойынша бітірген түлектер де толтырады деген үміт бар – олар биыл оқуын аяқтап жатыр.

Ал, қаладағы орыс тілінде оқытатын №2, №3, №4, №12, №16, №17, №30 және №38 мектептерде мұндай мамандардың өте тапшы екені белгілі. Орыс тілінде оқытатын 308 педагогика кадрлары қажет. Математика, физика, информатика, орыс тілі мен әдебиеті мұғалімдері, бастауыш сынып мұғалімдері жеткіліксіз. Мектептердегі осы бос сағаттардың барлығына 16 сағаттық жүктемесі бар мұғалімдер сабақ береді. Мұғалімдердің қандай жағдайда жұмыс істейтінін және мұның бәрі балаларымыздың жалпы білім сапасына қалай әсер ететінін елестету қиын емес.

«Осы мәселені шешуге тырысып, кадрлық жағдайға талдау жасадық», - дейді А.Дүйсекенова. – Педагогтар тапшылығын жою үшін Павлодар, Шығыс Қазақстан, Оңтүстік Қазақстан педагогикалық университеттерінен де жас мамандарды шақырамыз. Қазіргі уақытта білім бөлімі 7 маусымда жас мамандарға арналған бос жұмыс орындары жәрмеңкесін ұйымдастыруды жоспарлап отыр.

Жұмыс орындарында жас мамандарға баспана ұсынылып, өз пәндері бойынша толық ставкамен қамтамасыз етіледі».

Сондай-ақ, осы жылдың 1 қыркүйегінен бастап жалпы білім беру мекемелерінде жалпы саны 90 оқушыны қамтитын бес педагогикалық сынып ашылатыны белгілі болды. Мұнда оқушылардың ата-аналарымен және педагогикалық мамандықтар бойынша жоғары оқу орындарына түсуге әлеуетті үміткер болатын оқушылармен тікелей жеке жұмыс жүргізілетін болады.

Қорыта айтқанда, мектептер мен мұғалімдердің тапшылығына қатысты орын алып отырған мәселе қазіргі уақытта осындай қолайсыз жағдайда оқып жатқан балалардың білім деңгейіне әсер етпей қоймайды. Алайда, білім басқармасы үш ауысымдық оқу, немесе кадрлардың тапшылығы білім сапасына ешқандай әсер етпейді деп «АЖ»-ны сендіруге тырысты. Тіпті мониторинг жүргізіліп, бұл дәлелденген екен.

Айтпақшы, былтыр халықаралық зерттеу Атырау облысында білім сапасының жақсарғанын көрсеткені туралы ақпарат бүкіл БАҚ-қа тарады. Зерттеу көрсеткендей, біз білім сапасы бойынша рейтингте төменнен – 20 өңірдің арасында 19-дан 15-орынға көтерілгенбіз. Мұның бәрі көңіл жабырқатпаса, өте күлкілі болар еді.

Анастасия ШЕРСТЯНКИНА