В Атырау -6 
1980-ші жылдары біздің облыс аумағында Гурьев күмбезі алаңында барлау бұрғылауы жүргізілгенін көпшілік біле бермейді. Оның мұнай қоры үш Теңіз кен орнына тең деп болжанған.
ХХ ғасырдың көрнекті ғалым-геологтары, атап айтқанда академик И.М.Губкин Каспий маңы ойпаты шөгінді қабатының қалыңдығы шамамен 15 км, оның бүкіл ұзындығында мұнай бар деп есептеген.
Мәселен, ардагер-мұнайшы Төлеген Байзақовтың (1985-1987 жылдары Балықшы барлау бұрғылау басқармасының бастығы) айтуынша, 80-ші жылдары бұрғышылар Гурьев күмбезі деп аталатын перспективалық алаңның ауданында бірнеше барлау ұңғымасын салған.
– Барлығы үш ұңғыма болды және олардың әрқайсысымен бөлек ұйым айналысты: бұл Балықшы, Волгоград және Атырау бұрғылау жұмыстары басқармалары. Вахталық қалашықтар орнатты, асханалар ұйымдастырды, жұмысты жолға қойды – бәрі рет-ретімен болды. Алайда бұрғылауды тек 6000 метр тереңдікке дейін жеткізе алды және кейін тоқтатты, өйткені ол кезде бізде қабаттық қысымда ең көбі 700 атмосферада жұмыс істей алатын жабдық болды. Оның арасында Гурьев күмбезінің болжамды қысымы 1000 атмосферадан асатын. Қазір марқұм Мақаш Балғымбаев, "Ембімұнай" өндірістік бірлестігінің бас геологі күмбездің қоры үш Теңіз кен орнына тең деп болжаған! – дейді ол. – Кейінірек барлау жеке компаниялардың күшімен қайта жаңартылғаны белгілі, бірақ қандай да бір себептермен нәтижесіз болды.
Белгілі болғандай, жақын болашақта Қазақстанның үш ірі кен орны бойынша концессия мерзімі аяқталады: Теңіз – 2033 жылы, Қарашығанақ – 2038 жылы және Қашаған – 2041 жылы. Кейбір келісімшарттарды ұзартуды талқылаумен қатар республика үкіметі пайдалы қазбалардың жаңа қорын іздеуде геологиялық барлауға басымдық берді.
"АЖ" редакциясы елордалық ведомстволардан Гурьев күмбезінде барлауды қайта жаңарту мүмкіндігі туралы жоспар туралы сұрап көрді.
ҚР Өнеркәсіп және құрылыс министрлігі Геология комитеті Гурьев күмбезі алаңы 1982 жылы Мақат ауданында сейсмикалық материалдарды қайта түсіндіру нәтижесінде анықталғанын хабарлады. 1988-1992 жылдар аралығында онда параметрлік (зерттеу) үш ұңғыма бұрғыланды.
Геология комитетінің мәліметінше "Қарсақ" ұңғымасы 5 738 метр тереңдікке жетіп, кейін оның нақты конструкциясы сол кезеңдегі талаптарға сәйкес келмеуіне байланысты жойылды. "Жарбас" (5 511 м) ұңғымасы коррозияға қарсы жабдықтың болмауына байланысты жойылды, ал "Аққатол" техникалық себептермен 7 км-лік жобалық тереңдікке жетпесе де, тұз астындағы шөгінділерді ашып, сынау процесінде өнімділік коэффициенті төмен болған кезде 2-3 м³/с дебитімен газ алынды. Бұл ретте 6 343 м тереңдіктегі қабаттық қысым 1 233 атмосферадан асып түсті.
Ведомство хатында Теңіз, Қашаған және Қарашығанақ кен орындары Гурьев күмбезінің шекарасына (тереңдігі 6 700-6 800 м болатын өлшемі шамамен 80×50 км) кірмейтіні атап өтілген.
«Гурьев күмбезінде іздестіру-барлау бұрғылауын одан әрі жоспарлау кезінде тұз астындағы шөгінділердің едәуір тереңдігін, сондай-ақ күрделі техникалық-технологиялық және геологиялық жағдайларды ескеру қажет деп санаймыз…», - деп жазады Комитет төрағасының м.а. Қанат Ерубаев, сонымен қатар жоспарлаудың Энергетика министрлігінің құзыретінде екенін атап өтті.
Өз кезегінде Энергетика министрлігі жазбаша түрде Геология комитетінде жер қойнауының мемлекеттік қорының бірыңғай кадастры болуы тиіс екенін, оның ішінде геологиялық зерттеу және барлау жүргізілетін учаскелер туралы мәліметтер қамтылуы тиіс деп түсіндірді. Министрлік жауабында нақтыланған ақпарат келіп түскен жағдайда қажетті деректерді ұсынуға уәде берілді.
Лев ГУЗИКОВ
М.Б.Балғымбаевтың "Нефтяная Эмба" кітабынан алынған сурет