Қазақстан Республикасы Бас прокуратурасының Құқықтық статистика және арнайы есепке алу жөніндегі комитетінің Сотқа дейінгі тергеп-тексерулердің бірыңғай тізілімі жүйесінде 2025 жылдың бірінші тоқсанында 133 экологиялық қылмыстық құқық бұзушылық тіркелді — бұл өткен жылмен салыстырғанда 17,4%-ға аз, деп хабарлайды EnergyProm.

Қазақстанда экологиялық қылмыстық құқық бұзушылықтардың ең көп таралған түрі сирек кездесетін және жойылып кету қаупі бар, сондай-ақ пайдалануға тыйым салынған өсімдіктер мен жануарлар түрлерімен заңсыз айналысу болды – 44 жағдай тіркелген. Одан кейін заңсыз аңшылық (32 жағдай) және балық ресурстарын, басқа су жануарлары мен өсімдіктерді заңсыз аулау (28 жағдай) орын алды.

Сонымен қатар, ағаштар мен бұталарды заңсыз кесу, жою немесе зақымдау бойынша 16 қылмыстық құқық бұзушылық, жер қойнауын өз бетінше пайдалану бойынша 11 жағдай, жерді бүлдіру бойынша 2 жағдай тіркелген.

Қазақстанда экологиялық қылмыстық құқық бұзушылықтардың ең көп тіркелген өңірі Қызылорда облысы болды – 21 жағдай, бұл өткен жылмен салыстырғанда айтарлықтай өсім (13 жағдай болған).

Одан кейін Алматы облысы (14 жағдай), Ақмола облысы (11 жағдай), Маңғыстау облысы (9 жағдай), Атырау және Қарағанды облыстары (әрқайсысында 8 жағдай) тіркелген.

Ең аз экологиялық құқық бұзушылықтар Абай, Солтүстік Қазақстан және Павлодар облыстарында, сондай-ақ Астанада тіркелді. Шымкентте бірде-бір экологиялық қылмыстық құқық бұзушылық тіркелмеген.

Қазақстанда экологиялық қылмыстық құқық бұзушылықтардың жалпы саны азайғанымен, оларды жасаған тұлғалардың саны 22,2%-ға артып, 110 адамға жетті. Олардың ішінде 5 жұмысшы, 3 жеке кәсіпкер және 90 жұмыссыз бар.

Сонымен қатар, экология саласындағы қылмыстық құқық бұзушылықтардың азаюына қарамастан, әкімшілік құқық бұзушылықтардың саны айтарлықтай өсті. 2025 жылдың қаңтар–наурыз айларында Қазақстанда 19,7 мың әкімшілік құқық бұзушылық тіркелген, бұл өткен жылмен салыстырғанда 34,9%-ға көп.

Қазақстанда экологиялық әкімшілік құқық бұзушылықтардың басым бөлігін автомототранспорт пен басқа да жылжымалы құралдарды пайдалану кезінде ластаушы заттардың шығарындыларының нормативтерін асыру құрады – 8,2 мың жағдай, бұл өткен жылмен салыстырғанда 74,1%-ға көп. Сондай-ақ, жиі кездесетін құқық бұзушылықтар қатарында жануарлар дүниесін пайдалану талаптарын сақтамау, аңшылық ережелерін бұзу, балық аулау және басқа су жануарларын қорғау ережелерін бұзу бар.

Қазақстанда экологиялық әкімшілік құқық бұзушылықтар үшін 19,2 мың адам жауапкершілікке тартылды. Олардың 11,6 мыңы ескерту алса, 7,6 мыңы әкімшілік айыппұл төлеуге міндеттелді. 2025 жылдың бірінші тоқсанында салынған айыппұлдардың жалпы сомасы 12 млрд теңгені құрады, алайда қазіргі уақытта тек 320,4 млн теңге ғана өндірілді.

Бұрын премьер-министр Олжас Бектенов депутаттық сауалға жауап бере отырып, ТШО, NCOC, «Каспий Нефть» және «Маңғыстаумұнайгазға» экологиялық заң бұзушылықтар үшін 61 млрд теңге айыппұл салынғанын хабарлаған еді.