«Атыраудағы қауіп өзекті болып қала береді»: гидрогеолог Едіге Сабуровтың (жарияланбаған) соңғы сұхбаты (жарияланбаған)

8 наурыз күні «Ақ Жайық» тілшісі редакцияның қадірлі досы, гидрогеолог Едіге Сабуровпен соңғы рет сұхбаттасқан еді.

Ол әрдайым білімін бөлісуге дайын, күрделі ғылыми ұғымдарды қарапайым тілмен түсіндіре алатын жан еді. Сол күні әңгіме  жылы әрі жеке тақырыптан басталды – ақсақалдың жұбайын Халықаралық әйелдер күнімен құттықтау үшін хабарластым. Бірақ, әдеттегідей, әңгіме су мәселесі, нөсерлік су ағызу жүйесі мен су тасқыны қаупіне ойысты.

– ...Сіздерде батпақтанып тұр ма? – деп күлді ол телефон арқылы. – Қай жерде? Жұлдызда ма? Мен бармадым, білмеймін. Бірақ мен отырған топта биыл ешқандай уайым жоқ. Жерасты сулары көтерілмеген. Тыныштық.

– Ал жалпы ылғал көп пе?

– Меніңше, аса көп емес. Өткен және алдыңғы жылдары ылғал көбірек болды. Бәрі су балансына байланысты ғой. Қараша мен ақпан аралығында булану өте төмен болады, ал егер жауын-шашын көпжылдық орташа нормадан аспаса, баланс сақталады деген ұғым бар. Топырақ ылғалға қанығып үлгереді.

– Наурызда жел күшейді...

– Дәл солай. Ал жел фен секілді құрғатып жібереді. Қатты буланады. Су жиналған күннің өзінде тез кетіп қалады. Кейкин (қала әкімі - ескертпе) суды водовоздармен шығарып жатыр, бірақ бұл проблеманы шешпейді.

– Ендеше қандай шешім бар?

– Басқа қалалардағыдай үш су ағызу жүйесі болуы керек: нөсерлік канализация, дренаж жүйесі және шаруашылық-тұрмыстық канализация. Бірақ бізде нөсерлік су ағызу жүйесі де, дренаж да жоқ. Ал шаруашылық-тұрмыстық канализация тек көпқабатты үйлер орналасқан аудандарда бар. Жеке секторда оны енді ғана сала бастады. Жұлдыз-1, Жұлдыз-2 және Мирас аудандары бойынша жоба сараптамадан өтті. Енді тендерді күтіп отыр. Бұл белгілі бір деңгейде жеңілдік береді.

– Яғни, бұл тек көмектеседі ғой?

– Әрине. Бірақ тек ішінара. Естеріңізде ме, 2015 жылдың мамырында бір күнде төрт айлық жауын-шашын жауып, қала су астында қалды. Ол кезде екі фактор: жерасты суларының жоғары деңгейі мен нөсер жауын қатар келді. Топырақ суды сіңіре алмайды, ал жер бетіне жиналған суға кететін жер жоқ. Бұл – табиғи сипаттағы төтенше жағдай. Ол үш жүйе толық іске қосылғанша қайталана береді. Тек сол кезде ғана біз қаланы су басу қаупінен нақты қорғау жөнінде айта аламыз.

– Рақмет!

– Бәріне сәлем айт!

…Бүгін Едіге-аға арамызда болмаса да, оның аманат секілід айтқан сөздері бізге қаланы табиғи апаттардан қалай қорғау керектігін үйрену қажеттігін еске салады.

Жазып алған: М. СҰЛТАНҒАЛИЕВ,

Шифрлаған: А. ШЕРСТЯНКИНА