Картоп инфляциясы: жүйелік іркілістер көрсеткіші

2025 жылдың 15 сәуіріндегі деректерге сәйкес, Қазақстанда әлеуметтік маңызы бар азық-түлік тауарлары (ӘМАТ) бағасының өсімі өткен жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда 5,7%-ды, ал жылдың басынан бері 4,7%-ды құрады, деп хабарлайды EconomyKZ.org.

Негізгі инфляциялық фактор – көкөністер. Картоптың бағасы бір жылда 74%-ға, ал қырыққабат 44,6%-ға қымбаттады. Бір апта ішінде өсім сәйкесінше 1,7% және 3,5%-ды құрады.

Ең жоғары бағалар Жезқазғанда: картоптың бір килограмы – 363 теңге, қырыққабаттың бір килограмы – 346 теңге.

Көршілес Қарағандыда картоптың бағасы 178 теңгені құрайды, ал Қызылордада қырыққабат екі есе арзан – 181 теңге.

Кейбір азық-түліктердің бағасы төмендеді:

• Ұн: жылдың басынан бері минус 1,8%;
• Күріш: минус 4,7%;
• Жұмыртқа: минус 3%.

Алайда, бұл төмендеудің әсері көкөністер бағасының өсуімен жоққа шығарылады.

2024 жылы картоп тұтыну көрсеткіші:

• Бір адамға жылына 45,4 кг, бұл ғылыми негізделген норма 100 кг-дан екі есе аз.
• Қарағанды облысында тұтыну көрсеткіші жоғары – 50,9 кг.
• Ұлытау облысында – 47,7 кг.

Ағымдағы бағалар бойынша картоптың жылдық шығындары:

• Жезқазғанда: шамамен 17,3 мың теңге;
• Қарағандыда: шамамен 9,0 мың теңге.

Нарықтың бөлшектенуі және логистикалық кедергілер: Бағаның айтарлықтай айырмашылығы нарықтың бөлшектенуін, бәсекелестіктің төмендігін және логистикалық барьерлерді көрсетеді.

Картоп тек көкөніс емес, ол азық-түлік ресурстарын тиімді бөлу көрсеткішіне айналды.

Тұтыну себеті: Нормативтік және нақты тұтыну көрсеткіштері арасындағы алшақтық күшейіп келеді, бұл негізгі қажеттіліктерді есептеу әдіснамасын қайта қарауды талап етеді.

Азық-түлік бағалары: Аграрлық мәселе ғана емес, бұл экономикалық саясат, әлеуметтік әділдік және аумақтық даму теңгерімінің мәселесі.