Саусақ ұшындағы саз

Жаңа оқу жылында Атыраудағы көзі нашар көретін және зағип балалар музыка үйрететін құрал алады.

НОТАЛАРДЫ МЕҢГЕРУ

Біз Sezual қоғамдық қоры туралы және өз бетінше қолдануға арналған электротактильді Брайль әрпінің тренажерін жасаған Ғалымжан ҒАБДРЕШОВ туралы жазған болатынбыз. Ол бұл 45 құрылғыны Атыраудағы көзі нашар көретін балаларға берді. Өнертапқыш ғалым БҰҰ сыйлығына ұсынылды.

Музыка үйрететін құрал жасау идеясы оған балалармен сөйлескеннен кейін келген. Олардың бірі музыкамен айналысқысы келетінін айтқан. Сол уақыттарда әзірлеушілер 2 жыл бойы арнайы мектептерде Брайль үйрету құралдарын сәтті енгізіп үлгеріп, нәтижесі таң қалдырған болатын: балалар білімді тезірек меңгере бастады, дегенмен олардың көпшілігі бұрын нашар үйренетін немесе мүлдем үйрене алмайтын деп саналған. Өздігінен үйрену құралдары көру қабілеті нашар адамдарға ғана емес, сонымен қатар церебральды сал ауруы, аутизм және басқа да қысқа мерзімді есте сақтау проблемалары бар балаларға көмектесті. Тифлопедагогтар да оларға қызығушылық танытты, өйткені олардың оқушылары үшін музыка ең жағымды хобби әрі зор қуаныш көзіне айналуы мүмкін.

Егер көру қабілеті жақсы балалардың видео түсіру, би билеу, бағдарламалау үйірмелеріне, спорт секцияларына бару және т.б. хоббилері болса, көру қабілеті бұзылған адамдар үшін таңдау өте аз. Бұл ересектерге де қатысты. Сондықтан бұл құрылғының бірегейлігі мен пайдасын бағаламау мүмкін емес.

– Өтінімдерді қарай бастағанда республика бойынша Н.Островский атындағы зағип және нашар көретін балаларға арналған №4 арнайы мектеп-интернатында бір ғана музыкалық білімі бар дефектолог бар екенін анықтадық. Оған құрылғыда бірлесіп жұмыс істеу туралы ұсыныспен жүгіндік, – дейді Ғалымжан Ғабдрешов.

МУЗЫКА БІЗДІ БАЙЛАНЫСТЫРДЫ

Құрылғының жұмыс принципі өте қарапайым. Біріншіден, оқулық әртүрлі октавалардағы ноталарды шығарады. Бала тек ноталарды санап қана қоймайды, сонымен қатар өз есту қабілетін, ырғақ сезімін, дыбыс және такт ұзақтығын жаттықтырады, бұл өте пайдалы. Шындығында, пернетақтаны алғаш басқан кезде құрылғы нота дыбысын шығарады. Екінші басқанда оның Брайль бойынша қалай салынғанын көрсетеді.

– Музыкалық дағдыларды дамыту – бұл миды жаттықтыру, яғни қосымша проблемалары бар балаларға бұл бонус, олар әлеуметтік-психологиялық тұрғыдан да анағұрлым дамып өседі, – дейді Ғ.Ғабдрешов.

Sezual командасы құрылғының прототипін жасап үлгерді және музыкалық білімі бар жалғыз тифлопедагогпен көп жұмыс жасады. Осылайша, өздігінен үйрететін құрылғының бірінші үлгісі жасалды, музыкалық білімі жоқ тифлопедагогтардың оқыту алгоритмдері әзірленді, құрылғымен жұмыс істеу нұсқаулары жасалды.

Қазір Гуанчжоу (Қытай) зауыттарында құрылғылар жасалып жатыр, жақын арада оларды мектеп-интернаттарға жеткізу жоспарланған. Ғылыми жұмыстың бір бөлігі Ғылым және білім министрлігі жанындағы қордың гранты есебінен қаржыландырылды. Музыка үйрететін құралды шығаруға Атырауда кеңсесі орналасқан ірі халықаралық мұнай компаниясы да қолдау көрсетті. Ең алдымен бұл оқу құралдары Атыраудағы зағип балалар мен Астанадағы №10 мектептің инклюзивті сыныбына сыйға тартылады.

КОМАНДАЛЫҚ ЖҰМЫС

Барлық жоба команданың үйлесімді жұмысының арқасында жүзеге асырылды. Мұнда әркім өз жұмысының көлеміне жауап берді. Ғалымдар ойлап табады, Тимур ЕҢСЕБАЕВ жетекшілік ететін инженерлер әзірлейді. Онымен тектес Нұрбек ЕҢСЕБАЕВ жұмысты жариялау, насихаттау, имидж жасау және дамудың жаңа жолдарын іздеумен айналысады. Оның рөлі өте зор, өйткені оның команданы алға жетелеу жолындағы күш-жігері арқасында қоғам «Sezual» қоғамдық қоры жұмысының маңызды екені айқындалды. БҰҰ мәліметі бойынша, қазір әлемде зағип жандарға пайдалануға ұсынылған 7 өнертабыс қана бар. Жалпы, ерекше қажеттіліктері бар адамдарға арналған өнімдерді жасау саласы өте ауыр әрі тиімсіз болып саналады. Сондықтан ол ғалымдар мен инженерлердің аса қызығушылығын тудырмайды. Sezual, керісінше, БҰҰ-ға 10-нан астам құрылғысы бар үлкен кейс ұсынды, олардың кейбірі қолданысқа енгізілген немесе енгізілу сатысында.

Қоғамдық қор әзірлеушілері тек Қазақстанда отырмайды. Өндіріс Гуанчжоуда орналасқан, серіктестерінің арасында екі үлкен халықаралық корпорация бар. Биыл Sezual өз локациясын кеңейтіп, бүкіл ықшамауданды қамтитын әлемдегі ең үлкен зағиптар мен нашар көретіндерге арналған Техас мектебімен де (TSBVI) жұмыс істеп жатыр. БҰҰ тізіліміне енуі арқасында Sezual  халықаралық ұйымдардың тетіктері арқылы дүние жүзіндегі зағип жандардың өмір сүру сапасын жақсартатын өнертабыстарын енгізуді көздеп отыр.

Зульфия ИСКАЛИЕВА

Sezual қоры ұсынған суреттер