Канализацияға миллиардтар бөлінді

Атырау әкімдігі облыс орталығының кәріз желіcі мен ғимараттарын қалпына келтіру жұмыстарын кең көлемде жүргізуді көздеп отыр.

Қазіргі уақытта Атыраудағы кәріз ғимараттары 295 шақырым құбырдан, коллектордан, 85 кәріздік сорғы станциясынан (КСС), екі кәріздік тазарту қондырғысынан (КТҚ) және атышулы «Квадрат» булану орындарынан тұрады. Осы шаруашылықтың басым бөлігі, жеңіл тілмен айтқанда, мүшкіл күйде. Қала әкімі Мейірім ҚАЛАУИ «АЖ» тілшісіне берген сұхбатында жергілікті биліктің бұл ахуалды қалай түземек екенін айтты.

ҚАЙ ЖЕРДЕ ДЕ ӨЗЕН ПОРТЫ

«Квадраттың» бес жүз гектары қаланың оң жағалауынан күніне текше метрлеп лас суларды қабылдап, ай соңында осы жасанды тұндырғыны тазалау жұмыстары басталады.

- Бұл рекультивация емес, тазалау екенін ескертемін. Бүгінде дайындық жұмыстары жүргізілді, мердігер алты балшық сорғышты әкелді. Кешікпей оның мамандары барлығын толық түсіндіріп, біздің журналистер мен қоғам белсенділеріне көрсетеді, - деп уәде берді әкім. – Сонымен қатар, 2024 жылдың соңына қарай оң жағалаудағы КСС-ны пайдалануға береміз, содан кейін «Квадраттың» мәселесі шешіледі. Ал болашақта булану алқаптарының орнына жасыл желектер пайда болады.

Айтпақшы, «Квадрат» бойынша мердігер Атырауға танымал «Павлодар өзен порты» АҚ – қымбат тұратын мемлекеттік тапсырыстардың иесі: оң жағалаудағы КТҚ құрылысын аяқтап, «Сасықсайды» құрғатып, өңірдегі су қоймаларын тереңдетумен айналысады...

Әкімнің айтуынша, «Квадратқа» қарсы «күреске» республикалық бюджеттен 3 миллиард теңгеге жуық қаржы бөлінген. Екі жыл бұрын іске қосылған сол жағалаудағы КТҚ-ға келетін болсақ, оған құйылатын (тәулігіне 13 000-нан 17 000 текше метрге дейін) кәріз сарқындылары тазартылғаннан кейін жанынан салынған булану алаңдарында жиналады.

– Бұл енді кәріз сарқындылары емес, II санаттағы техникалық су. Бұл ретте бірнеше жеке компания оны өндірістік қажеттіліктер үшін сатып алуға ниет білдірді. Атап айтқанда, Қарабатандағы мұнай-химия индустриялық аймағы үшін, – деді М.Қалауи.

Еске салсақ, әкімдіктің жоспары бойынша оң жағалаудың кең ауқымды жеке секторға Ерік Мостовой қызмет көрсетеді. Дәлірек айтқанда, басқа коммуникациялармен қатар кәріз коллекторлары оның түбіне салынады. Коллекторлар салынып жатқан КТҚ-ға жалғанып, бүкіл жүйе Атырау, Самал, Нұрсая, Балауса, Өркен, Сарықамыс, Жерұйық, Ракуша ықшамаудандары мен ескі қаланы қамтиды. Бірнеше жылдан кейін Еріктің қала тұрғындарына қандай күйде көрінетінін жобалаушы «Redline» ЖШС шешеді.

ТОЗЫҒЫ ЖЕТКЕН ЖЕЛІЛЕР…

295 шақырым кәріз желісінің 39,7 шақырымы апатты немесе соның алдындағы жағдайда тұр. Тіпті өткен ғасырдың 60-70 жылдары асбесттен салынған коллекторлар бар, олардың ресурстары әлдеқашан біткен.

Осыған орай жергілікті «Шындау» ЖШС тозығы жеткен желілерді ауыстыру жобасын дайындап, оны игеруге бюджеттен 8,7 млн теңге бөлінген. 12 шақырымдық бір учаске «Атырау облысы Су Арнасы» КМК-мен келісіліп, мемлекеттік сараптамаға жіберілген. Тек осы учаскедегі жұмыстың өзі 3,9 миллиард теңгеге бағаланып отыр.

- Неліктен көп сома? Құбырларды ауыстырудың ашық та, жабық та жолдары - яғни тозған жерлерді тазалау және ауыстыру жұмыстары траншеяларды қазбай-ақ орындалатын санация әдісі бар. Жаңа жерасты коммуникациялары ондаған жыл бойы қызмет еткенін қаласаңыз, бұл процесс көп еңбекті қажет етеді және арзан тұрмайды. Ал биылдан бастап қолға алмасақ, проблемалар көбейеді, – деп түсіндірді әкім. - Қалған учаскелерді ықшамаудандар, магистралдар бойынша, жаз басталғанша біртіндеп мемлекеттік сараптамаға жібереміз. Олардың қаншаға шығатынын сметадан көреміз.

…ЖӘНЕ КСС

Қаладағы 85 кәріздік-сорғы станциясының 45-і де тозған, оның ішінде 22-сі апатты жағдайға жеткен. Әзірленген жобада құбыр жүйесін, сорғыларды, электрмен жабдықтауды, желдету жүйесін ауыстырып, ғимараттардың өзін ретке келтіре отырып, ең проблемалы он КСС-ын күрделі жөндеуден өткізу қарастырылған.

Жобалау-сметалық құжаттаманы (ЖСҚ) мемлекеттік сараптамаға жіберу алдағы айға жоспарланған, оған сәйкес Алмагүл ықшамауданындағы, «Тамаша» сауда үйінің маңындағы, үнемі ауадан нәжіс иісі мезгіл-мезгіл шығып тұратын Махамбет – Уәлиханов қиылысына жақын жердегі және басқа да бірқатар кәріздік сорғы стансалары жөнделеді.

Бір ірі кәріздік сорғы стансасын күрделі жөндеуден өткізуге 350-370 миллион теңге жұмсалса, шағын стансалардың әрқайсысы 170-200 миллионға шығады.

ЖАҢА ЫҚШАМАУДАНДАР КЕШІКПЕЙ «СУҒА ТОЛАДЫ»

Қалыптасқан жағдайда жаңа аумақтарды жұмыс істеп тұрған кәріздік құрылыстарға қосу туралы әңгіме қозғалмайтыны да анық. Алдымен қолданыстағы желілерді жөндеу немесе ауыстыру қажет.

Бұдан басқа, «Шыңдау» ЖШС кеңейіп жатқан жеке секторлардың тұрғын үй массивтеріне жаңа кәріз желісі мен құрылыстарын салуға жобалық-сметалық құжаттама әзірледі (бұл үшін 16,4 млн. теңге бөлінді). Бұл қала маңындағы 11 ықшамаудан: Нұрсая, Сарықамыс-2, Самал, Жерұйық, Лесхоз-2, Жұмыскер-2, Өркен-2, Атырау, Балауса, Мұнайшы және бұрынғы ет комбинаты ауданы. Бүгінде тек Жұмыскер ықшамауданы бойынша мемлекеттік сараптаманың оң қорытындысы алынған. Қалған орындардың жобалық-сметалық құжаттамасы кезең-кезеңімен сараптамаға жіберіледі.

– Көптеген жеке үй қожайындарының септиктерді орнатқан кезде құдықтардың түбін қаптап әуре болмай, жай ғана қиыршықтас төгіп тастайтыны белгілі. Нәжіс сулар жерге сіңіп кетіп жатыр. Енді мұның бәрі кері нәтиже берді. Соңғы жылдары Мирас, Береке, Геолог, Геолог-2, Томарлы, Жұлдыз-1, 2, 3, Көктем, Ақсай-1, Ақсай-2, Ақжар-1, Талғайран, Бірлік ықшамудандарында жер асты сулары өте жоғары деңгейде екені байқалады.

Септиктер қанша сорылса да, тез толып қалады. 7-8 жыл бұрын құдықтар 2-2,5 метр тереңдікте қазылған болса, қазір 80-90 сантиметр тереңдікте су пайда болып жатыр. Осыған орай тұрғындардан арыз-шағым көп түсіп жатыр, – дейді М.Қалауи. – Бұл мәселені шешу үшін осы жылы қала бюджетінен сол жағалаудағы КТҚ-на дейін жеке коллекторы бар кәріз желілерін және кәріздік сорғы стансасының құрылысын жобалауға қаржы бөлініп отыр.

Жоғарыда аталған аумақтардың жобалық-сметалық құжаттамасын әзірлеуге тендер жарияланды. Бірден айта кетейін, бұл сома қомақты болады, өйткені кәріз желісін жүргізу жер асты инженерлік коммуникацияларды: газ және су құбырларын, әуе электр желісін, электр тарату бағандарын ауыстыруды білдіреді, ал кей жерлерде асфальт төсемін ашуға да тура келеді.

Ал әзірге жеке сектор тұрғындары тез толып қалатын септиктерді сору үшін вакуумдарды жиі жалдауға мәжбүр. Бұл қызмет арзан емес. Мәселен, көлемі 10 текше метр құдықты сорып алу 12 мың теңге тұрады.

- Бізде бағаны қалай төмендетуге болатыны туралы идеялар бар, бірақ бұл туралы кейінірек айтамын, - деп уәде берді әкім.

Лев ГУЗИКОВ

Автор түсірген және ӨКҚ жолдаған суреттер