Бүгін Түркияның тұңғыш ғарышкері Халықаралық ғарыш станциясына ұшады

Түркияның тұңғыш ғарышкері Альпер Гезеравжы 18 қаңтар күні Халықаралық ғарыш станциясына аттанады, деп хабарлайды “Адырна” ұлттық порталы.

4 адамнан тұратын экипажы бар зымыран АҚШ-тың Флорида штатындағы Кеннеди ғарыш орталығынан ұшырылады. Axiom Mission 3 (Ax-3) сапары 18 қаңтар, бейсенбі күні жергілікті уақыт бойынша  сағат 16.49-да Флорида штатының Канаверал мүйісіндегі NASA-ның Кеннеди ғарыш орталығынан көтеріледі деп жоспарланған. Бұл Астана уақыты бойынша бүгін түнгі сағат 3:59. 

Лайнер бортында Италия, Түркия және Швеция ғарышкерлері де болады. ХҒС-та олар биология, медицина және генетика салаларында бірқатар ғылыми тәжірибелер жүргізеді.

Бастапқыда белгіленген ұшыру күні бүгінге ауыстырылған. Илон Масктің SpaceX компаниясының хабарлауынша, «кемедегі тексерулер мен деректерді қосымша талдау» үшін қосымша уақыт қажет болған. Axiom Space-тің үшінші коммерциялық ғарыштық ұшуы екі апталық миссия үшін 4 астронавтан тұратын экипажы бар SpaceX Falcon 9 зымыраны мен Dragon Freedom ғарыш кемесінде іске асырылады.

 Миссия командирі NASA-ның бұрынғы астронавты және қазіргі Axiom бас астронавты Майкл Лопес-Алегрия болады. Лопес-Алегрия 2022 жылдың сәуірінде Axiom Space-тің ХҒС-қа алғашқы жеке миссиясын да басқарды.

Миссияның ұшқышы – Италия әуе күштерінің офицері Уолтер Вилладей. Ол 2023 жылдың маусымында Virgin Galactic-тің алғашқы коммерциялық рейсімен ұшқан.

Миссияның екі маманы – Түркияның болашақ тұңғыш астронавты Альпер Гезеравжы мен Еуропа ғарыш агенттігінің (ESA) астронавты швециялық Маркус Вандт.

Ғарышкерлер халықаралық стансада 2 апта болады деп жоспарланған. Әрбір экипаж мүшесі ХҒС бортында өздерінің ұлттық мүдделері үшін ғылыми зерттеулер жүргізе отырып, өз елінің атынан шығады. Dragon ғарыш кемесі Италия, Түркия және Швеция елдерінен 30-дан астам эксперимент өткізеді. Италия ғарыш агенттігінің AstRNAuts жобасы ғарыштық ортаға жауап ретінде өзгеретін биомаркерлердің молекулалық қолтаңбаларын қадағалауға арналған және оның LIDAL эксперименті ХҒС-тағы жоғары энергиялы бөлшектер тудыратын ықтимал қауіптерді бағалайды.

MESSAGE (Microgravity Associated Genetics Research Group) түрік жобасы адамның иммундық жүйесінің Т-клеткаларында микрогравитациямен байланысты ген экспрессиясының өзгеруін зерттеуге бағытталған. Бұл ұяшықтар бағалау үшін ХҒС-дағы астронавттардан алынады. ESA сонымен қатар ғарыштағы ұйқы режимін бақылау және құлақ ішіндегі электроэнцефалограмма (EEG) жабдығы арқылы оларды Жердегі ұйқымен салыстыру арқылы микрогравитациядағы ұйқының әсерін зерттейтін өзінің Орбитада ұйықтау жобасын іске қосады.

ХҒС-қа жеке миссиялар ескі ғарыш стансасы 2030 жылы қолданыстан шығарылғаннан кейін төмен Жер орбитасын коммерциялық платформаға ауыстыруға арналған.

Axiom Space өзінің жеке ғарыш стансасын әзірлеуде және 2025 жылы бірінші модульді төмен Жер орбитасына шығаруды жоспарлап отыр. Axiom стансасының модульдерін іске қосу арқылы компания NASA-дан тәуелсіз жеке миссияларын өз қалауы бойынша жіберуге мүдделі. 

Айта кетсек,  алдыңғы тәжірибе көрсеткендей, ХҒС-қа алғашқы жеке миссиялар сәтті болды деп айтуға болмайды. Ax-1 экипажы стансада шамадан тыс жұмыс істегендеріне шағымданып, ХҒС тұрақты ғарышкерлерінің жұмысына кедергі келтіргендерін де айтқан. NASA бірінші миссиядан маңызды сабақтар алғанын мойындап, болашақта кемшіліктер ескерілетінін мәлімдеген.

Сонымен қатар, Түркия президенті Режеп Тайып Ердоған түркиялық тұңғыш ғарышкер Альпер Гезеравжимен бейнебайланыс арқылы сөйлесті.

Бейнебайланыс кезінде Түркия президенті министрлер кабинетінің отырысында, ал Гезеравджи Орландода (Флорида) карантинде болды.

«Мен де сізге сәлем жолдаймын, мен Орландодан бүкіл Түркияға сәлем жолдаймын», - деді тұңғыш түрік астронавты.

Оның айтуынша, қазіргі уақытта барлық дайындық жұмыстары аяқталып, ұшу уақытын күту ғана қалды.

«Сіз ғарыштық миссияны орындаған алғашқы түрік азаматы боласыз. Сіз біздің халықтың шын мақтанышы боласыз. Сіз дайынсыз ба?» – деп сұрады түрік президенті.

Гезеравжи бұл миссияны абыроймен орындауға дайын екенін айтты.