В Атырау 0 
Қазақстандық журналист Дмитрий Шишкиннің Shishkin_like редакциясы Forbes тізіміндегі 59 жастағы кәсіпкер Владимир Сидельковскийдің бизнес империясы туралы айтып берді. Төменде кәсіпкердің Атырау облысындағы активтері туралы материал мен тарауларды ұсынамыз.
Өткен жылы 59 жастағы кәсіпкер Владимир Сидельковский жергілікті Forbes нұсқасы бойынша алғаш рет Қазақстанның ең бай бизнесмендерінің тізіміне 105 миллион АҚШ доллары байлығымен 59-орынға енді. Біз оның есімін Тимур Құлыбаевтың бизнесіне арналған шолуларымызда бірнеше рет атаған едік. Құлыбаевпен негізінен мүлікті басқару саласында бірлесе жұмыс істейді. Мысалы, олардың ортақ компаниясы Алматыдағы бұрынғы Аэровокзал ғимаратын басқарады.
Алайда, Сидельковскийдің жақын серіктестері (ортақ компаниялардың көптігіне қарағанда) - бизнесмендер Эршат Салимов (62 жаста) және Ривнер Давлетбаев (61 жаста). Ашық дереккөздерден олар туралы көп нәрсе белгілі емес. Салимов 2000 жылы Рахат Әлиев басқарған кезде футбол одағының атқарушы комитетінің мүшесі болған. (Сиделковский, айтпақшы, қазіргі Қазақстан футбол федерациясының атқарушы комитетінің мүшесі.)
Сидельковский, Салимов және Давлетбаевтың бизнес жүйесінде энергия өндіруші және энергия тасымалдаушы компаниялардан тұратын кластер бөлек бір империя. Көп жағдайда біздің кейіпкерлер оларды ортақ «Энергоинвест ЛТД» ЖШС (Сидельковский басқарады) арқылы иеленеді. Құжаттарға сәйкес, компанияның қызмет түрі тауарлардың кең ассортиментін ешқандай нақтылаусыз көтерме саудамен байланыстырады және 2015 жылдан бері небәрі 1 миллион теңге салық төлеген. Бұл ретте оның 11 тікелей еншілес кәсіпорны тек бір жылдың ішінде 12,3 млрд теңгеден астам қаржы төледі. Бұл материалда «Энергоинвест ЛТД» ЖШС орбитасындағы анағұрлым елеулі кәсіпорындар мен Қазақстанның түрлі қалаларындағы Сидельковский, Салимов және Давлетбаевтың басқа да «энергетикалық» компаниялары туралы айтып береміз.
Атырау, 1-бөлім
«Атырау жылу электр орталығы» АҚ (АЖЭО) жұмысын сонау 1963 жылы бастады. Кеңес дәуірінде, Pricom.kz жазғандай, үш энергоблок салынды, IV кезеңі 2007-2009 жылдары іске қосылды. Былтыр желтоқсан айында компания жергілікті Forbes нұсқасы бойынша Қазақстандағы 75 ірі жеке компаниялардың тізіміне енді. Ол 2023 жылды 739 миллион теңге шығынмен аяқтаса да, тұтынушылармен жасалған келісім-шарттардан 30 миллиард теңгеге жуық түсіммен 64-ші орынға ие болды. Бір жыл бұрын компанияның табысы 4,1 млрд теңгені құраған. 2015 жылдан бері салық төлемдері шамамен 23,3 млрд теңге. Компания жеткізуші ретінде көрінетін мемлекеттік келісімшарттар сомасы шамамен 21 млрд теңгені құрады. Forbes.kz жазғандай, АЖЭО табиғи газбен жұмыс істейді, Атырауды жылумен және бүкіл облысты электрмен қамтамасыз етеді. Станцияның электр қуаты 474 МВт, жылу қуаты 798 Гкал/сағ.
Владимир Сидельковский, Ривнер Давлетбаев және Эршату Салимов кәсіпорынның 9 пайызына иелік етеді. Бизнесмендермен байланысы бар кәсіпкер Бауыржан Дайырбаев («Атырау Пауэр» ЖШС арқылы) АҚ акцияларының 91%-ына билік етеді. Біз Дайырбаев пен Владимир Сидельковский және оның серіктестері арасындағы байланыстың сипаты туралы бірнеше рет жазғанбыз. Біріншісінің еңбек жолы 2007 жылы Жамбыл облысындағы Амангелді газ өңдеу зауытының басшысы болған кезде басталды. «Рахымжан Петролеум» ЖШС арқылы кәсіпорын иелері – Эршат Салимов пен Владимир Сидельковский. Сол кезде Бауыржан Дайырбаев Степногорск жылу электр орталығының құрылтайшысы болды, бірақ ол зауыттан да кетпей, 10 жылдан астам, 2018 жылға дейін осы кәсіпорындарда жұмыс жасады.
«Атырау жылу жүйелері» АҚ 1974 жылы сол кездегі Гурьев ЖЭО-ның жылу жүйелері цехы мен «Гуревэнерго» энергетика басқармасының энергия жөндеу-баптау цехы негізінде құрылды. 1998 жылға дейін жылу жүйелері АЖЭО құрамында болды, кейін жеке АҚ-ға шығарылды. Кәсіпорынның негізгі қызметі жылу энергиясын беру және тарату, сонымен қатар жылу жүйелерін, жылу пункттері мен сорғы станцияларын жөндеу және пайдалану болып табылады. Ол облыс орталығы тұтынатын жылу энергиясының 90 пайыздан астамын тасымалдап, 150 мың қала тұрғынын жылумен қамтамасыз етеді. АҚ балансында 426 шақырымнан астам жылу құбыры, 2 сорғы-айдау станциясы және 45 орталық жылу пункті бар. Владимир Сидельковский, Ривнер Давлетбаев және Эршат Салимов «Энергоинвест ЛТД» және «Энергоинвест Атырау» компаниялары арқылы АҚ-ға иелік етеді.
2023 жылы 3,9 млрд теңге түсіммен (2022 жылы – 3,4 млрд теңге) кәсіпорын 221,7 млн теңге (2022 жылы – 194 мың теңге) шығын көрсетіп отыр. Аудиторлық есептің негізінде көрсетілген қызметтердің өзіндік құны табысқа дерлік тең. Салықтар: 2015 жылдан бастап 5,2 млрд теңге. Жеткізуші ретінде компания 15,5 млрд теңгеге сатып алу келісім-шарттарын жасады.
Атырау, 2-бөлім
Атырау қаласы мен облысы бойынша электр энергиясын берумен және таратумен Сидельковский, Салимов және Давлетбаевқа тиесілі «Атырау Жарық» АҚ жүзеге асырады. Компания AЖЭО секілді 2023 жылы 1,5 миллиард теңге, ал бір жыл бұрын 1 миллиард теңгеден астам шығынды көрсетіп отыр. Аудиторлық есепте көрсетілгендей, кірістер көрсетілген қызметтердің құнын өтемейді: 13,3 млрд теңгеге қарсы 12,4 млрд теңге. Салық аударымдары: 2015 жылдан бері шамамен 16 млрд теңге шамасында. Мемлекеттік кәсіпорындарға жеткізуші ретінде компания 250-ге жуық келісімшарт жасады, олардың жалпы сомасы 3,5 млрд теңгені құрайды.
2014 жылы Табиғи монополияларды реттеу жөніндегі мемлекеттік агенттігінің (қазіргі Комитет) басшысы Мұрат Оспановқа қатысты пара алу ісінің «Атырау Жарықпен» байланысты екені белгілі. Inform.kz жазғандай, ол компания басшылығын тарифті көтеру мәселесі толығымен өзіне байланысты екеніне сендіріп, АҚ-нан қызының тойына 200 000 АҚШ долларын несиеге беруді сұрады (ескерту: қаржы полициясы оны 300 000 доллар алды деп айыптады). Айта кетерлігі, одан бұрын өңірлік табиғи монополияларды реттеу қызметі мен АҚ арасында сот болған. Сот тарифтердің көтерілуін заңды деп таныды, бірақ оның шешімін реттеуші орындамады. Оспанов пен мемлекеттік агенттіктің өзге қызметкерлерінен басқа қылмыстық жауапкершіліктен босатылған делдал Арман Ақтай да бар. Өйткені заң бойынша пара берген адам бопсалау орын алған жағдайда қылмыстық жауапкершіліктен босатылады.
Омаров кейін бостандыққа шықты, бірақ сол кезде бұрын-соңды болмаған 1,1 миллиард теңге айыппұл салынып, барлық жеке мүлкі тәркіленіп, 7 жыл мерзімге мемлекеттік қызмет атқару құқығынан айырылды.
«Атырау Жарықтың» бас компаниясы -«Энергоинвест Атырау» («Энергоинвест ЛТД» ЖШС-нің тікелей еншілес кәсіпорны). Оны Ривнер Давлетбаев басқарады. Кәсіпорын Алматыда тіркелген және құжаттарға сәйкес электр энергиясын сатумен тікелей айналысады. 2017 жылдан бері шамамен 10,5 млн теңге салық төлеген. Атырауда тіркелген филиал тауарлардың кең ассортиментінің көтерме саудасымен айналысады және оның салық аударымы 2015 жылдан бері 164,5 миллион теңгені құраған. «Энергоинвест ЛТД» ЖШС-нің жергілікті еншілес кәсіпорны «Атырауэнергосату» ТОО электр энергиясын сатумен және энергиямен қамтамасыз етумен белсендірек айналысады. Компанияның салық аударымы - 4,4 млрд теңге. Мемлекеттік сатып алу бойынша жасалған келісім-шарттар сомасы - 36 млрд теңге.