Грузия парламенті 1 мамырда "Шетелдік ықпалдың ашықтығы туралы" заңға екінші оқылымда дауыс берді. 30 сәуір күні заң жобасын талқылау парламент ғимараты алдында қақтығыстармен қатар жүрді. Сәрсенбі күні наразылық білдірушілер парламент ғимараты алдына тағы да жиналды. Бұл туралы Stan.kz ақпарат агенттігі BBC басылымына сілтеме жасап хабарлайды. 

Заң жобасына 150 депутаттың 83-і жақтап дауыс берді. Олар билеуші "Грузин арманы" партиясы мен олардың серігі "Халық күші" партиясының депутаттары. Бірінші оқылымда жобаға бірдей дауыс берілді.

23 депутат қарсы дауыс берді. Оппозицияның басым бөлігі қайтадан дауыс беруге қатыспады.

Дауыс беруден кейін Грузияның Ішкі істер министрлігі ведомство бөлімшелері депутаттардың қауіпсіздігін қамтамасыз етіп, парламент маңындағы аумақты босатқанын мәлімдеді.

"Ереуілшілердің өздеріне ыңғайлы жерде демонстрация өткізуге мүмкіндігі бар. Ішкі істер министрлігі саяси партиялардың жетекшілерін, акцияны ұйымдастырушылар мен қатысушыларды заңды бұзбауға, бейбіт наразылық акциясын өткізуге және зорлық-зомбылыққа бармауға шақырады", - делінген хабарламада.

Грузия парламенті маңында полицейлер аз болғанымен, мұнда бұрынғыдан да көп наразылық білдірушілер жиналды. Көпшілігі бетперде мен көзілдірік тағып, полициямен қақтығысқа дайындалды. Куәгерлердің сөзінше, наразылық білдірушілерге қарсы газ баллоны қолданылған. Алайда грузин полициясы бұл ақпаратты жоққа шығарды. 

Ереуілшілер тобы парламент кешеніне апаратын қақпаны ашпақ болды, алайда ішкі жақтан полиция қызметкерлері бұрыш газын шашты. Наразылық білдірушілердің бірі Ресей туын қақпаға байлап, оны өртеп жібермек болған, бірақ жалау жыртылып кеткен.

Грузия президенті Саломе Зурабишвили демонстранттарды қолдап, полициямен қақтығыс тудырмауға шақырды.

"Еуропаға барғыңыз келе ме? Онда заңға бағыныңыз"

Дауыс беру алдында биліктегі "Грузин арманы" партиясының депутаттары мен оппозиция өкілдері түрлі айыптаулар айтып, мәжіліс залында шағын төбелес шығарды. Пікірталас сейсенбі күні кешке парламент алдындағы үлкен наразылық шеруі таратылғанан кейін өтті.

Оппозициялық Біріккен ұлттық қозғалыстың төрағасы Леван Хабеишвили қолы мен бетіне таңғыш тағып сөйледі. Ол арнайы жасақ ұстаған жас жігітке көмектеспек болған кезде полицейлердің соққыға жыққанын айтты.

"Соққыға жыққан кезде "тілің ұзын, үкіметті үнемі сынайсың, мүмкін тоқтатарсың" деді... Олар "оны өлтір" деді де, басымнан ұрды. Жеңілгеніңді мойындасаң ұрмаймыз деп айтты. Олардың талабына бағынбадым. Сосын олар мені соққының астына алды", - деді Хабеишвили.

30 сәуір күні кешкі шеру тарағаннан кейін 11 адам, оның ішінде алты полиция қызметкері жедел жәрдем қызметіне жүгінген. BBC қызметінінң хабарлауынша, шерушілер арасында құрбан болғандар да көп болуы мүмкін. Парламент алдында наразылық білдірушілердің көпшілігі жастар мен студенттер.

Хабеишвили билеуші партия өкілдерін 2024 жылдың қазан айындағы сайлауға дейін заң жобасын қарауды тоқтатуға шақырды. Оның айтуынша, шешімді халық қабылдайды. Билік партиясы мұнымен келіспесе, оппозиция азаматтарды "Грузияның ұлттық мүдделерін қорғауға" шақырады.

Парламент төрағасы Шалва Папуашвили соңғы күндері оппозиция өкілдері полиция қызметкерлеріне қарсы зорлық-зомбылық әрекеттерін ұйымдастырғанын айтты.

"Сіздер, саяси көшбасшылар, полицияға агрессия көрсетіп, тас лақтырдыңыздар. Егер сіз Еуропаны қаласаңыз, "Еуропа заңға бағынады және сіз де заңға бағыныңыз!" – деді төраға. 

"Ыстық фазаға" ауысу

30 сәуір күні кешке тәртіп сақшылары Руставели даңғылында парламент ғимаратының алдындағы шеруді тарату үшін көзден жас ағызатын газ бен су атқыштарын қолданған. Ресми мәлімет бойынша, 63 адам ұсталған.

Бір күн бұрын билік қосымша демалыс күнін жариялады. Дәстүрлі Пасха мерекесіне бірнеше демалыс күні қосылды. Осылайша мереке 13 мамырға дейін ұзартылды. Оппозиция бақылаушылары мұны Тбилисидегі шерушілердің белсенділігін төмендету әрекеті деп санайды.

"Сейсенбі күнгі наразылық шерулерінің алдында биліктегі "Грузин арманы" партиясының құрметті төрағасы және елдің ең ықпалды кәсіпкері Бидзина Иванишвили "өз халқына ашық түрде соғыс жарияладыү 30 сәуір күні кешке ол өз полициясына соғысты қызу кезеңге көшіруді бұйырды", - деп жазды профессор Нодиа миллиардердің "Батыс агенттері" туралы мәлімдемесіне түсініктеме беріп.

Иванишвилидің бұл сөзі, биліктегі партия мен заңға қарсы шыққандар арасында үлкен шекара барын дәлелдей түсті.

Оппозиция өкілдері бұл заңды "орысша" деп есептейді. Оны шетелдік агенттер туралы ресейлік заңның түпнұсқа нұсқасына ұқсайтынын атап өтті.

Біраз уақыт Иванишвилидің кеңесшісі болған сарапшы Гиа Хухашивили шетелдік ықпал туралы заңның кейбір түсі жайлы жағдай жасауға бағытталғанын айтты. 

"Біз ауыр азаматтық қақтығыстың алдында тұрмыз. Қазіргі жағдай бұрынғы наразылықтардан ерекшеленеді. Біз: Еуропаға барамыз ба, әлде Ресей империясына – Кеңес Одағына ораламыз ба? деген жол айырығында тұрмыз. Ал билік біздің Кеңес Одағына баратынымызды анық көрсетіп отыр", - деді Хухашвили. 

Хухашвилидің айтуынша, қазіргі оқиғалар ресейлік үлгі бойынша жүріп жатыр. 

"Мұның бәрі Мәскеуден келген үлгі. Мәскеу мұны 10 жыл бұрын басынан өткерді", - деді ол.

Саясаттанушы Гиа Нодиа өзінің Facebook парақшасында Иванишвилидің "өз халқын білмейтінін және 29 сәуірде шеруге шыққан жұртты абыржыған грузин халқы деп атағанын" жазды.

Ары қарай не болады?

Заң қабылданғанға дейін соңғы үшінші оқылым қалды, ол әлі белгіленбеген, бірақ 17 мамырда өтуі ықтимал. Бұл күнді Патриарх ІІ Илья "отбасының киелі күні және ата-ананы құрметтеу күні" деп жариялады. Аталған гомофобия мен трансфобияға қарсы халықаралық күнді (сонымен бірге 17 мамыр) оңшыл және православиелік саясаткерлер атап өтеді.

Осыдан кейін Грузия президенті Саломе Зурабишвили уәде еткендей, заңға вето қояды. Ал заң парламентке қайта оралады, онда үкімет жақтастары теориялық тұрғыдан оны жоққа шығаруға жеткілікті дауысқа ие.

Грузия премьер-министрі Ираклий Кобахидзе сәрсенбі күні баспасөз мәслихатында "Шетелдік ықпалдың ашықтығы туралы" заң міндетті түрде қабылданатынын айтты.

"Бұл мәселеде ымыраға келуге болмайды. Өйткені бұл заң қоғамдағы поляризацияны азайтады. Мамыр айының ортасында бұл заң қабылданады. Ал бірнеше аптадан кейін парламентте президент ветосы еңсеріледі. Содан кейін заң күшіне енеді", - деді премьер-министр.