Атырау, 28 наурыз 17:56
 ашықВ Атырау 0
$ 449.58
€ 486.94
₽ 4.86

Атырау облысының әкімі: «Бізде жақсы анықталып жатыр, сондықтан коронавирус жұқтырғандар саны көп»

3 917 просмотра

Коронавирусқа қатысты ахуал, бюджет қаржысын үнемдеу, Атырау-Астрахан тас жолының құрылысы, экология, мектептің жаңа оқу жылына дайындығы - осы және басқа да сұрақтарға облыс әкімі Махамбет ДОСМҰХАМБЕТОВ өңірлік БАҚ өкілдерімен кездесу барысында жауап берді.

- Қайырлы күн, Махамбет Жолдасқалиұлы! Бүгінде бүкіл әлем коронавирус пандемиясымен күресуде, Қазақстан да бұдан тыс қалған жоқ. Әңгімемізді коронавируспен күресу шараларынан бастасақ.

- Біз бұған дайындықты наурыз айында бастадық.  Бізде карантин орындары болған жоқ, жатақханаларды соған бейімдеп жабдықтадық. Бірақ олар хаттамаға сай келмегендіктен, карантиндік орындар ретінде Береке ықшамауданындағы 480 пәтерлік көппәтерлі екі жаңа үйді пайдалану ұйғарылды. Бұдан басқа, меймандарға арналған бөлмелерді пайдалану ұсынысымен қонақ үй қожайындары көмек көрсетті. Хаттамаға енгізілген кейінгі өзгерістерге байланысты, ауру белгілері байқалмайтын тасымалдаушыларды арнайы бөлінген жерлерде карантинге жатқызудың қажеті жоқ екені белгілі болды. Қазір карантин орындары бос, оларды босатып жатырмыз. Мұқият дезинфекция жүргізгеннен кейін оларды тікелей мақсатта қолдануды жоспарлап отырмыз. Осы уақыт ішінде біз күнделікті жүргізілетін ПТР анализдерінің санын көбейттік.

Қосымша жабдықтар сатып алынды. Қазір облысымызда 8 зертхана ПТР анализдерін қабылдайды. Күн сайын 1,5-2 мың тест жасалады. Жұқпалы аурулар үшін қосымша орындар ашылды; облыстық ауруханада - 400, көпбейінді №2 ауруханада – 180 орын, Махамбетте бұрын бос тұрған 100 орындық стационарды дайындадық. Облыстық кардиология орталығында 100 провизорлық орын жабдықталды. Коронавирусқа қатысты ахуалдың тұрақтануы облыстық ауруханадағы 400 орынның 200-ін қайтадан бейініне сай пайдалануға мүмкіндік берді. Дәрі-дәрмектермен қамтамасыз ету, дәрігерлерге, полиция қызметкерлеріне және басқа да мамандарға қорғаныш киімдері  мен маска сатып алуға байланысты мәселелер өз шешімін табуда.

- Сіз өте қиын кезеңде облыс әкімі болып тағайындалдыңыз. Өзіңіз үшін қандай басым бағыттарды анықтадыңыз және қандай қиындықтарға тап болдыңыз?

- Мен былтыр 18 желтоқсанда қызметіме кірістім, осы уақыт ішінде жағдай үнемі әрі өте тез өзгеріп отырды. Біз өнеркәсіп аймағы болып есептеліп, ел экономикасын қолдауға тиіс екенімізге қарамастан, өзім үшін медицина мен білім беру саласының басым бағыт екенін байқадым. Бізде осы салалардағы ахуал өте күрделі. Бұдан басқа, пандемия біз белгілеген стратегиялық және тактикалық міндеттерге түзетулер енгізіп келеді. Мектептерде соңғы тоқсан қашықтан оқытылды, жаңа оқу жылының бірінші тоқсанында балалар қайтадан осы форматта оқуға мәжбүр. Мұның бәрі мұғалімдер мен бүкіл білім беру жүйесінің жұмысында үлкен із қалдырады. Қашықтан оқытуды ұйымдастыру мәселелері: интернет, компьютер, балалардың бұрын пайдаланбаған құралдарды пайдалана отырып білім алу мүмкіндігі шешілуде. Медицина жүйесі де үлкен күйзелісті бастан өткеруде, бұл салаға шамадан тыс жүк артылды дер едім.

Емдеу хаттамалары, басымдықтар үнемі өзгеріп отырады, әсіресе жұқпалы ауруларға қатысты. Үлкен жүктеме тек дәрігерлерге ғана емес, инфрақұрылымның дайындығына да әсер етуде, яғни техникалық құрал-жабдықтарға, оттегінің тұтынылуы шамадан тыс артты; оңалту кереуеттері, оттегіні қосу нүктелері көп қажет, қажетті жабдықтар әлі де сатып алынуда. Тағы бір үлкен проблема - бұл білім беру және денсаулық сақтау жүйесіндегі маман тапшылығы. Айта кету керек, бұл проблема барлық жерде: Қазақстанда да, бүкіл әлемде де бар.

Пандемияның бүкіл жоспардың жүзеге асырылуына әсері тиді. Өнеркәсіп, мұнай-газ салаларын қосқанда бүкіл салада өзгерістер болып жатыр. Мұнай бағасының қалай өзгергенін, шаруашылық байланыстардың, логистиканың қаншалықты қиындағанын бәрі біледі. Қиындықтар бар, оның ішінде карантин шектеулеріне байланысты да болып отыр, ол тек бізде ғана емес. Айталық, біз жабдықты сатып алуға дайынбыз, бірақ бұл кезде жеткізуші елде шектеулер болса, логистика күрделене түседі. Мұның бәрі, әрине, қиындық тудырады, сондықтан облыс басшылығы, үкімет, кәсіпорындар туындаған мәселелерді шешу жолдарын іздестіруде. Бүгінгі таңда экономиканы дамытудың жаңа стратегиялық жоспары жасалуда, медициналық хаттамалар мен оқыту әдістері өзгеруде. Медицина - бұл біздің денсаулығымыз, білім - еліміздің болашағы. Сондықтан жаһандық басымдықтар өзгермейді деп ойлаймын.


«ЕГЕР ЕКІНШІ ТОЛҚЫН СОҚСА – БІЗ ӘЗІР БОЛАМЫЗ»

- Өткен айда инфекция жұқтыру саны бойынша облысымыз бірінші орында болды. Бұл, әрине, халықты алаңдатады. COVID-19 инфекциясын жұқтырғандардың көбеюін қалай түсіндіресіз?

- Әр облыстың өз ерекшелігі бар, біздің өңір төрт донордың бірі, бізде ірі өндіріс орындары бар. Аурудың жоғары деңгейі Теңіз кенішінде тіркелгені белгілі. Салыстырмалы түрде облыс халқының саны аз - 650 мыңға жуық адам болғанына қарамастан, біз 160 мың ПТР сынамаларын жасадық. Сынама жасалғандардың арасында жергілікті тұрғындар ғана емес, басқа өңірлерден келген вахта қызметкерлері де бар. Вирус жұқтырғандардың көп болуы – олардың жақсы анықталуымен байланысты. Бұдан басқа, өздеріңіз байқағандай, бұл сандар ауысым уақытына сай өзгеріп отырады. Қазір бүкіл Қазақстан бойынша, соның ішінде Атырауда азайып жатқаны байқалады. Жағдай тұрақталуда, Атырау көрсеткіштері де төмендеді.

- Осы жағдайдан қандай сабақ алынды? Сарапшылардың болжамы бойынша, күзде бізде пандемияның екінші толқыны болады. Біз оған дайынбыз ба?

- Өкінішке орай, біз толықтай аурудың алдын ала алмадық, медицина саласы дайын болмады, әрекет ету хаттамалары болмады, бастапқыда тіпті ауру белгілері байқалмайтындарды де емдедік. Маусымда пандемия қарқын алды, оған да біз дайындалуға үлгермедік. Сондықтан, қазір тек жұқпалы аурулар үшін орын дайындау ғана емес, олардың толық жабдықталуына, оттегіні беру нүктелерін кеңейтуге, оның үздіксіз берілуіне, қажетті дәрі-дәрмектермен қамтамасыз етуге назар аударылып, бірқатар жұмыс атқарылуда. Мен медицина мекемесінің бас дәрігерлерімен үнемі байланыстамын, медицина қызметкерлерінің өздерінде коронавирус инфекциясын жұқтырғандар болды. Бұл жағдайлардың бәрі ескеріліп, осыған сай қорытынды жасаймыз, тәсілдерімізді бейімдейміз. Дәрі-дәрмек қорын жасау мәселесі де қарқынды шешілуде. Бұл біздің облыста ғана емес, бүкіл өңірге осындай тапсырма берілді. Қазіргі жағдайға сүйене отырып, жұқпалы ауруларға арналған орындар азайтылуда, бірақ күзде маусымдық ауру таралатын уақытта оларды қайта қолданар кезде талапқа сай дайындай аламыз. Екі күн бұрын Махамбет ауруханасында 28 науқас болды, олардың саны азайып келеді. Бос аурухананы ашып отырудың мәнісі жоқ, бірақ оны тоқтатып қоймас бұрын, қажет жағдайда науқастар стационарда қарқынды терапия ала алатындай жағдай жасалып, толық жабдықталады. Құлсары қаласында бұған дейін 75 орындық аудандық аурухана салу жоспарланған болатын, бірақ қазір ТШО өз мердігерімен бірлесіп, стационарды 275 орынға дейін кеңейту туралы шешім қабылдады. Күзде стационардың бірінші кезеңін іске қосу жоспарлануда. Бұл аудандық орталық көпбейінді аурухана болады. Қажет болса, біз бұл жерлерді жұқпалы аурумен ауырған науқастарды емдеу үшін қолдана аламыз.


«5 МИЛЛИАРДТАЙ ҮНЕМДЕДІК»

- Пандемияға байланысты кейбір мемлекеттік бағдарламалар қысқартылды. Қанша бюджет қаражаты үнемделді?

- Иә, форум, семинар, бұқаралық сипаттағы бағдарламалар қысқартылды. Кейбір шаралардың форматын өзгерттік, бірақ адамдардың көп шоғырлануын қажет ететін шаралардан бас тарттық. Біздің бюджетімізде 4,8 миллиард теңге үнемделді және тағы 900 миллион теңгені жыл аяғына дейін қысқартуды жоспарлап отырмыз. Бұл қаражат ең алдымен пандемиямен күресуге жұмсалады. Бұл мақсатқа 2,3 млрд теңге бөлінді, соның ішінде 777 млн теңге «Атырау ӘКК» арқылы азық-түлік тауарларының тұрақтандыру қорын құруға бағытталады. Осы 2,3 млрд теңгеден басқа мектептерді жабдықтауға 1 миллиард қаржы бөлінді. Бізде оқу орындарының бәрінде бірдей дәретханалар мен бейнебақылау жүйесі болған жоқ. Үнемделген қаражатқа қажетті медициналық жабдықтар сатып алынды, стационарларға жөндеу жүргізілді. Қаражаттың тағы бір бөлігін ИВЛ аппараттарын сатып алуға жұмсауды жоспарлап отырмыз. Олар орталықтандырылған түрде сатып алынады, бірақ жергілікті бюджеттен өтеледі.

- Жергілікті атқарушы органдарды ұстау шығындары қанша, бұл шығындарды азайтуға және үнемделген қаражатты өңірдің әлеуметтік қажеттілігіне жұмсауға мүмкіндік бар ма? 2018 - 2019 жылдары басқармалар кеңсесін жөндеп, жабдықтауға қомақты қаржы жұмсалды, облыс әкімдігі ғимаратына жалғама салына бастады.

- Мемлекеттік органдар, соның ішінде атқарушы органдар жұмыс істеуі тиіс. Олардың қызметін ұйымдастыру, қолдау керек, адамдарға жалақы, коммуналдық төлемдер және басқа шығындар төленуі қажет. Жергілікті атқарушы органдарды ұстауға жылына 12 млрд теңге жұмсалады, шығындар болады, оларды бірнеше есе азайту мүмкін емес.

Шығындарға келетін болсақ, қаражатты үнемдеу үшін жиһазды, белгілі бір қуаттылықтағы автокөлікті сатып алудан бас тарту жөнінде тікелей тапсырма бар екенін білесіздер, біз осыны басшылыққа ала отырып, оңтайландыру мүмкіндіктерін қолданамыз. Осылайша, біз 1,4 миллиард теңгені үнемдедік. Бұл қаражат басым бағыттарға бөлінеді.

Әкімдік жалғамасына келер болсақ, бастапқыда 6 қабатты ғимарат салу жоспарланған болатын. Бұл жобаның сметалық құны - 7 млрд теңге. Бірақ 2019 жылы ғимаратты 8 қабатқа көтеру туралы шешім қабылданды, бұл қабаттар қазір салынды. Сметалық құны әртүрлі бағалау бойынша 13,5-15 млрд теңгеге дейін көбейді. Шығындар едәуір өскен, бұл, менің ойымша, ең маңызды шығындар емес. Бірақ жұмыс басталып кетті, қаражаттың бір бөлігі игерілді, енді жобадан бас тартуға болмайды. Мен мамандарға ғимаратты әрлеу, жабдықтау тұрғысында шығындарды азайту мәселесін қарастыруды тапсырдым. Нысанның шындығында үлкейгеніне қарамастан, шығындардың 30%-ын қысқартамыз деп болжап отырмыз. Қысқасы, нысан шығындарды оңтайландыру режимінде салынып бітеді, бірақ биыл емес.

- Біздің мектептер жаңа оқу жылына қаншалықты дайын, биыл қанша бірінші сынып ашылады, соның ішінде, орыс тілінде оқытатын қанша сынып болады? Бұл мәселе соңғы жылдары орыс тілді мұғалімдердің тапшылығына байланысты өте өзекті болып отыр.

- Мен білім және медицина саласында кадр тапшы екенін жоғарыда атап өттім. Қазір облыста 470 мұғалім жетіспейді. Биыл ұстаздар қатары толығады деп отырмыз, бізге 110 жас маман келеді, оның 20-сы  - бастауыш сынып мұғалімдері, 8-і - орыс сыныптарында сабақ береді. Бұл жылдар бойы қордаланған мәселелерді шешпейтіні түсінікті, бірақ біз тырысып жатырмыз, мұғалімдерді оқытуға гранттар бөлінді. Жаңа оқу жылында 582 бірінші сынып ашылады, олардың 128-і - орыс тілінде оқытады. Қашықтан оқытуды қамтамасыз ету үшін көктемде 1400 компьютер сатып алынды, тамызда жергілікті бюджет есебінен тағы 3000 компьютер сатып алу жоспарлануда, ал жыл соңына дейін республикалық бюджеттен тағы 18000 компьютер сатып алу жоспарда бар. Бәлкім, қажет болған жағдайда осы мақсатқа жергілікті бюджеттен қосымша қаражат бөлінетін болар.

- Атырау - Астрахань трассасының құрылысы қай кезеңге жетті?

- Халықаралық маңызы бар көлік жолын қайта жарақтау мәселесі ерекше бақылауда. 2 ай бұрын премьер-министрдің орынбасары Роман Скляр келді. Біз бірнеше учаскеге қайта жөндеу жасалып жатқан трасса бойымен жүрдік. Бірінші учаскеде 35 шақырым асфальт төселген. Басқа учаскелерде дайындық жұмыстары жүргізіліп жатты. Қайта жөндеу жұмыстары 2022 жылы аяқталуы тиіс.


«БАСТЫСЫ АЙЫППҰЛ ЕМЕС, ЭКОЛОГИЯҒА АУЫРТПАЛЫҚТЫ АЗАЙТУ»

- Жергілікті жұртшылық өңірдегі қолайсыз экология, ауаның ластану мәселесін көтеруде. Бүгінде қанша зертхана жұмыс істейді? Қандай кәсіпорындардың шектен тыс шығарындылар тастайтыны туралы ақпарат бар ма? Экология кодексін бұзушыларға қандай санкциялар қолданылады?

- Экология - бұл Атырау облысы үшін, жалпы барлық өнеркәсіптік аймақтар үшін өте өзекті мәселе. Табиғи ресурстарымыз бола тұрып, оларды игеріп, біз экологияға, ауаға белгілі бір мөлшерде зиян келтіретініміз анық, бұлар сөзсіз өзара байланысқан процестер. Сондықтан әрдайым жүйелі тепе-теңдік болуы керек. Мен өзім Атырауданмын, аудандарда жұмыс істедім. Бұрын экологияға аз ауыртпалық түскенін білемін, өйткені кен орындары аз игерілді. Қазір біз өте үлкен кен орындарын игерудеміз. Теңіз қашықта болғанымен, Қашаған жақын. Бұдан басқа, зауыт, резервуарлары бар «Қазтрансойл», «КТК» бар. Бізде жаңа экология кодексі әзірленіп жатқанын білесіздер. Оның негізгі мақсаты - экология кодексін бұзғаны үшін айыппұл алып қана қоймай, экологияға түсетін ауыртпалықты азайту, жағымсыз салдарды жою. Біздің бүкіл әрекетіміз осы бағытта. Жалпы, экология мәселесі дұрыс көтерілуде. Бірақ кейбір мәселелерді дұрыс түсіну керек. Тәуелсіз зертханалардың сертификаты болуы тиіс, әйтпесе біз оларға сене алмаймыз. Тексеру жүргізу мәселесі экология, геология және табиғи ресурстар министрлігімен нақты пысықталуы тиіс. Жергілікті тұрғындарға қосымша төлемдер коэффициентін белгілеу туралы ұсыныстарға келсек. Бұрын бекітілген, оның ішінде Атырау облысындағы коэффициент экологиялық коэффициент емес еді. Бұл климаттық жағдайларға, сусыздыққа, геологтар үшін - жұмыстың сапарлық сипатына арналған коэффициент болатын. Яғни, аудандық, аймақтық коэффициенттер басқа қағида бойынша белгіленді. Бұл өте нәзік сала. Әр түрлі мемлекеттік органдардың, ең алдымен Еңбек министрлігінің мамандары бұл мәселелерге өте мұқият болулары керек. Шешу жолдарын талқылау қажет.


«ҚОЙМАЛАРҒА ҚАТЫСТЫ МӘСЕЛЕ ӘСІРЕЛЕНДІ»

- Баспасөз қызметі демеушілік көмектің кеш үлестірілуіне қатысты ресми комментарий жариялады. Нәтижесінде аудандық ауруханалар тегін ала алатын медициналық құралдарды өз қаражаттары есебінен сатып алды. Алайда, бұл жағдай қалай туындады деген сұрақ қалып қойды. Бәлкім, облыстық денсаулық сақтау басқармасы медицина мекемелерімен нашар байланыста болғасын шығар?

- Бұл атышулы мәселе, бірақ біз оны басқаша көреміз. Белгілі бір процедуралармен жүретін жоспарлы сатып алулар болады. Медицина мекемелері сатып алуды жоспарлы жүргізуі тиіс. Қоймаларға келіп, тұрып қалған тауарлар – жоспарланбаған демеушілік көмек және оның көлемі аз, біздің шығындарымыз әлдеқайда көп. Сондықтан, біздің қоймада таратылмаған тауарлар жатыр, ал оларды осы жерде сатып алуда деп айту, менің ойымша, дұрыс емес. Олар сатып алуы тиіс, себебі бөлінген шығындар бар. Қоймаға келгендер де пайдаланылады. Біріншіден, барлығы тіркеліп, есепке алынады, еш жерде жасырылмайды. Денсаулық сақтау басқармасы есепке алады, қоймада сақтайды және егер ауруханаларда бір нәрсе жетіспей жатса, соларға бөледі немесе азаймайтын қор жасайды. Өйткені бүгінгі күні бір нәрсеге сұраныс аз болуы мүмкін, бірақ уақыт өте келе, егер ауру тараған жағдайда, сұраныс көбеюі мүмкін. Сол кезде біз дайын болуымыз керек, сол тұрақтандыру қорындағыдай қорымыз болуы керек. Қоймада ештеңе жатпау керек деп айту, менің түсінігімше, дұрыс емес. Біз сатып аламыз, тағы да сатып алуды жоспарлап отырмыз.

Егер осы уақытқа дейін тағы да демеушілік көмек келсе, біз оны ризашылықпен қабылдаймыз, есепке алып, қазір қолдана береміз немесе қажет болғанша сақтаймыз. Осы екі фактіні араластыру дұрыс емес. Прокуратура сыбайлас жемқорлыққа қарсы қызметке тиісті ұсыным жасағанын және тексеру жүргізіліп жатқанын білемін. Бірақ облыстық денсаулық сақтау басқармасының қоймасында  сақтаулы жатқан жеке қорғаныс құралдарының табылғанынан ешқандай проблема көріп отырған жоқпын. Олар сол жерде сақталуы тиіс. Мәселені демеушілік көмек дереу ауруханаларға ол жерге қажет пе, жоқ па, жеткізілуі керек деп қоюға болмайды. Бұл стационарлар сатып алмауы тиіс дегенді білдірмейді. Бізде қорғаныстың әр түріне арналған қор бар – кейбірі бір жарым айға, басқалары - бес айға жетеді. Шілде айының басында менде бұл қорғаныс құралдары бір жерлерде жетпей жатыр деген ақпарат болған жоқ. Мен аудан әкімдерімен, стационарлардың бас дәрігерлерімен сөйлескен кезде, олардан не жетіспейтіндігін үнемі сұраймын. Олар бірнеше рет пайдаланылатын костюмнің бір реттік қолданылатын костюмдей ыңғайлы еместігін айтты, бірақ оларда қорғаныс құралдары жоқ екендігі туралы әңгіме қозғалмады. Біреулерде қорғаныс құралдары жетіспей жатқанда, біреулер оларды қоймаға жасырып қоятындай жағдай болған жоқ.

- Әңгіме соңында облыс тұрғындарына айтарыңыз бар ма?

- Әрине, қазіргі басты тақырып - коронавирус. Мен өзім ауырған жоқпын, бірақ көп әріптесім, менің қызым (бірақ ол Нұр-Сұлтанда тұрады) ауырып тұрды, жақын туыстарымның да денсаулығы сыр берді. Естеріңізде ме, бірнеше ай бұрын көп адамдар коронавирустың бар екендігіне сенбеді, өз орталарында ауру жұқтырған адамдар болмағандықтан, ауру да жоқ деді. Қазір бәрі қауіпті екенін сезінді. Төтенше жағдай кезінде наурыз-сәуір айларында шектеулер көп болды, ал тұрғындар 100% болмаса да, карантинді сақтады. Бұл жағдайды бақылауда ұстауға мүмкіндік берді. Мамыр айында көп адамдар босаңсып, көпшілік шараларға қатыса бастады, той-томалақтарға барды, нәтижесінде ауру өршіп кетті. Ешқандай қорғаныс шараларын қолданбайтын, маска тақпайтын, әлеуметтік қашықтықты сақтамайтын ауру жұқтырған адамнан 5 күн ішінде 3 адам ауру жұқтыруы мүмкін, ал олар 30 күн ішінде тізбекпен 300 адамға жұқтырады. Егер ауру жұқтырған адам маска тағуға және әлеуметтік қашықтықты сақтауға жауапты қараса, онда тек бір адамға ғана жұқтыруы мүмкін. Яғни, 300 есе аз! Алдымызда әлі 2 апта шектеулер бар. Ол бәрімізге - халыққа, мемлекетке, экономикаға, бизнеске оңай соғып отырған жоқ. Шығындар өсуде, кіріс азайып жатыр. Дегенмен де, карантин шараларына түсіністікпен қарап, оларды мұқият ұстану керек. Тек сонда ғана жағдайды тұрақтандыра аламыз.

Дайындаған Зульфия ИСКАЛИЕВА

3 тамыз 2020, 16:17

Қате таптыңыз ба? Тінтуірмен белгілеп, Ctrl + Enter түймесін басыңыз.

Осы мақала тақырыбына қатысты ой-пікіріңізбен бөлісіп, бейнежазба жолдағыңыз келсе, WhatsApp +7 771 37 800 38 нөміріне және editor@azh.kz поштасына жібере аласыз.